Παράλληλα με τις ευρωπαϊκές και τις δημοτικές εκλογές, διεξάγονται φέτος στη Γερμανία και τέσσερις τοπικές εκλογικές αναμετρήσεις: στη Βρέμη, το Βρανδεμβούργο, τη Σαξονία και τη Θουριγγία. Διαβάστε τι έγραψαν σχετικά η Κορνέλια Χίλντεμπραντ και ο Ρόλαντ Κούλκε.
Η ψηφοφορία ολοκληρώθηκε στη Βρέμη, όπου το DIE LINKE (Αριστερά) απέσπασε πάνω από 50.000 ψήφους και κατάφερε να κερδίσει την τέταρτη θέση (με ποσοστό 11,4%) μετά από τους συντηρητικούς (CDU: 26,7%), τους σοσιαλδημοκράτες (24,9%) και τους Πράσινους (17,4%). Το DIE LINKE συμμετέχει στον κυβερνητικό συνασπισμό της Βρέμης, με τους Σοσιαλδημοκράτες και το Κόμμα των Πρασίνων, μια συνεργασία που έχει ήδη στεφθεί με επιτυχία στο Βερολίνο. Όμως, η Βρέμη είναι, όπως και το Βερολίνο, πόλη-κράτος, δηλαδή πόλη με καθεστώς κράτους, και στις συγκεκριμένες περιοχές, το ακροδεξιό AfD αποσπά πολύ χαμηλότερα ποσοστά από τα υπόλοιπα μέρη της χώρας (στη Βρέμη έλαβε μόνο 6,1%).
Τα εκλογικά αποτελέσματα ήταν πολύ διαφορετικά για τα δύο κρατίδια της Ανατολικής Γερμανίας, το Βρανδεμβούργο και τη Σαξονία, που διεξήγαγαν εκλογές την 1η Σεπτεμβρίου 2019. Και τα δύο κρατίδια είναι κατά κύριο λόγο αγροτικά, με πόλεις κυρίως μικρού και μεσαίου μεγέθους και πολύ λίγες μεγαλύτερες. Η σύγκριση των εκλογικών αποτελεσμάτων της Βρέμης με εκείνα του Βρανδεμβούργου ή της Σαξονίας είναι αποκαλυπτική των πολιτικών διαφορών που υφίστανται ανάμεσα στις αστικές -ιδιαίτερα τις πόλεις-κράτη- και τις πιο αραιοκατοικημένες περιοχές. Μια νέα σύγκρουση ανάμεσα στους αστικούς και τους αγροτικούς πληθυσμούς είναι υπό διαμόρφωση, και οφείλεται στο παρελθόν της Γερμανίας.
Τα αποτελέσματα των τοπικών εκλογών στο Βρανδεμβούργο και τη Σαξονία
CDU : Χριστιανοδημοκρατική Ένωση
SPD : Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα Γερμανίας
Grüne : Πράσινο Κόμμα
LINKE : Αριστερό Κόμμα
AFD : Εναλλακτική για τη Γερμανία (Δεξιά)
Liberale : Ελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα (FDP) (φιλελεύθεροι)
BVB / FW : Κίνημα Ενωμένων Πολιτών Βρανδεμβούργου / Ελεύθεροι ψηφοφόροι ( Brandenburger Vereinigte Bürgerbewegung / Freie Wähler )
Πηγή: δικό μας διάγραμμα
Oι Σοσιαλδημοκράτες ήταν κυβέρνηση στο Βρανδεμβούργο από το 1990, σχεδόν ανελλιπώς, ενώ το ίδιο ισχύει για τους Χριστιανοδημοκράτες (CDU) στη Σαξονία. Με τα χρόνια, ωστόσο, και τα δυο κόμματα δείχνουν να χάνουν την ορμή τους, η δε απήχησή τους μειώνεται σταδιακά. Και στα δυο παραπάνω κρατίδια, το CDU και το SPD κατέγραψαν τα χειρότερα ποσοστά που έλαβαν ποτέ. Και όμως, και το CDU και το SPD σώθηκαν από μεγαλύτερες εκλογικές απώλειες, χάρη στους τοπικούς πρωθυπουργούς τους: τον σοσιαλιστή πρωθυπουργό του Βρανδεμβούργου και τον χριστιανοδημοκράτη ομόλογό του στη Σαξονία. (Το CDU έλαβε, επιπλέον, 24.000 ψήφους από την Αριστερά και 22.000 από τους ψηφοφόρους του SPD, προκειμένου να αποφευχθεί μια εκλογική νίκη του AfD).
Παρόλα αυτά, οι τοπικές εκλογές αποδυνάμωσαν αισθητά και τους Συντηρητικούς και τους Σοσιαλδημοκράτες. Σε αυτό συνέβαλαν και τα αποτελέσματά τους σε εθνικό επίπεδο, όπου συμμετέχουν στην κυβέρνηση του μεγάλου συνασπισμού.
Με μόλις 7,7% των ψήφων, το SPD είναι πλέον μικρή δύναμη στη Σαξονία. Επί είκοσι χρόνια, το Κόμμα του Δημοκρατικού Σοσιαλισμού (PDS), γνωστό στη συνέχεια ως DIE LINKE, αποσπούσε τουλάχιστον 20% των ψήφων, γεγονός που το καθιστούσε δεύτερο κόμμα στην περιοχή. Αυτό δεν συμβαίνει πλέον, ούτε στη Σαξονία ούτε στο Βρανδεμβούργο που ήταν τα προπύργια του κόμματος, για πολύ διαφορετικούς, όμως, λόγους στο καθένα από τα δυο.
Στο Βρανδεμβούργο, το DIE LINKE συμμετέχει, μαζί με το SPD, σε κυβέρνηση συνασπισμού, από το 2009. Στη Σαξονία, η υψηλή δημοτικότητα του CDU και οι σοβαρές αδυναμίες των πιθανών εταίρων του DIE LINKE (Σοσιαλδημοκρατών και Πρασίνων) σε έναν ενδεχόμενο συνασπισμό, ουδέποτε το κατέστησαν φαβορί. Από την εποχή της επανένωσης της Ανατολικής με τη Δυτική Γερμανία, είναι μονίμως στην αντιπολίτευση. Στις πρόσφατες τοπικές εκλογές, το DIE LINKE είδε σχεδόν το 50% των ψηφοφόρων του να μετακινούνται σε πολλά διαφορετικά κόμματα. Παρόλο που στο παρελθόν ήταν λίγο πιο δημοφιλές στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες, έχει πλέον τις ίδιες απώλειες σε άνδρες και γυναίκες ψηφοφόρους. Και στα δυο κρατίδια, το DIE LINKE έχει συνολικά μόνο 360.000 ψηφοφόρους, ενώ το 2014, ήταν ελαφρώς λιγότεροι από μισό εκατομμύριο. Το DIE LINKE υπέστη απώλειες σε όλες τις κατηγορίες ψηφοφόρων, ειδικά στις ηλικίες κάτω των 30. Ακόμη και στην κατηγορία 45-59, που στο παρελθόν αποτελούσε τον πυρήνα των ψηφοφόρων του, όλο και λιγότεροι το ψηφίζουν πλέον.
Σε αντίθεση με το DIE LINKE, οι Πράσινοι κατάφεραν να αυξήσουν τους ψηφοφόρους τους, κυρίως στην κατηγορία κάτω των 30 ετών. Οι ψηφοφόροι τους είναι κυρίως φοιτητές και πτυχιούχοι πανεπιστημίων. Παρότι το κόμμα διαθέτει πλέον αντιπροσώπους στα τοπικά κοινοβούλια του Βρανδεμβούργου και της Σαξονίας, όπου έλαβε πάνω από 10,8% και 8,6% αντίστοιχα, τα εκλογικά αποτελέσματα υπολείπονταν πολύ των προσδοκιών του. Το φιλελεύθερο FDP απέτυχε να πιάσει το κατώφλι του 5%, ώστε να καταλάβει έδρες στα τοπικά κοινοβούλια.
Ο πραγματικός νικητής αυτών των εκλογών ήταν η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), που ήρθε δεύτερο κόμμα και στα δύο κρατίδια. Στο Βρανδεμβούργο, έλαβε 23,5% και ηττήθηκε μόνο από το κυβερνών SPD. Στη Σαξονία, παρότι απέσπασε ένα εντυπωσιακό 27,5%, έχασε από το CDU. Σε σύγκριση με το 2014, το κόμμα τριπλασίασε τις ψήφους του και στα δυο κρατίδια (σχεδόν 300.000 στο Βρανδεμβούργο και λίγο κάτω από 600.000 στη Σαξονία). Κατάφερε να κινητοποιήσει ψηφοφόρους που απείχαν (πάνω από 240.000 ψήφους), και πρώην συντηρητικούς ή σοσιαλδημοκράτες, ακόμη και, σε πολύ μικρότερο βαθμό, ψηφοφόρους του DIE LINKE. Το AfD διαθέτει το μεγαλύτερο ποσοστό εργατών από όλα τα άλλα κόμματα: 44% στο Βρανδεμβούργο και 35% στη Σαξονία.
Απομένει να δούμε αν ο τοπικός πρωθυπουργός της Θουριγγίας, Μπόντο Ράμελοου, από το DIE LINKE, καταφέρει να ανατρέψει αυτή την τάση, τουλάχιστον στην περιοχή του. Οι δημοσκοπήσεις δίνουν 26% στο DIE LINKE, 22% στο CDU και 21% στο AfD.
Η δημιουργία συνασπισμού
Τα σενάρια που αφορούν στη δημιουργία συνασπισμού είναι διαφορετικά στα δύο κρατίδια. Στη Σαξονία, όπου ένας συνασπισμός με το AfD αποκλείεται, πιο πιθανό σενάριο φαίνεται να είναι μια συνεργασία μεταξύ CDU, SPD και Πρασίνων, σαν το σχήμα που κυβερνά ήδη τη Σαξονία-Άνχαλτ. Αποκλείεται επίσης, ο συνασπισμός μεταξύ του DIE LINKE, του SPD και των Πρασίνων, οι συνολικές ψήφοι των οποίων αθροίζονται σε 26,7%. Στο Βρανδεμβούργο όμως, τα τρία κόμματα κατέχουν 47,7% των ψήφων και 45 από τις 88 έδρες, πράγμα που σημαίνει ότι θα μπορούσαν να κυβερνήσουν με πλειοψηφία μιας ψήφου. Μένει να δούμε αν το DIE LINKE ψηφίσει τη συγκεκριμένη πρόταση, αφού στο Βρανδεμβούργο σημείωσε εκλογική κατάρρευση. Θα μπορούσαμε και εδώ να δούμε έναν συνασπισμό τύπου «Κένυας» μεταξύ Σοσιαλδημοκρατών, Συντηρητικών και Πρασίνων.
Ο αντίκτυπος που θα έχουν τα αποτελέσματα των τοπικών εκλογών στην εθνική πολιτική σκηνή θα εξαρτηθεί από το εκλογικό αποτέλεσμα της Θουριγγίας και, ακόμη περισσότερο, από τον νέο ηγέτη που θα εκλέξει το SPD. Το μόνο σίγουρο, πάντως, είναι όχι μόνο ότι οι εκλογές αυτές ενίσχυσαν το AfD, αλλά ότι ενίσχυσαν ιδιαίτερα την εθνικιστική του πτέρυγα. Οι κυριότεροι υποψήφιοί του, τόσο στο Βρανδεμβούργο όσο και στη Σαξονία -και πριν στη Σαξονία-Άνχαλτ- προέρχονται όλοι από τη συγκεκριμένη πτέρυγα.
Ο αυξανόμενος ρόλος που έχει ο τοπικός πρωθυπουργός -αντί για το ίδιο το κόμμα- σημαίνει ότι ήταν δυνατό να εμποδιστεί η άνοδος της δύναμης του AfD στο Βρανδεμβούργο και τη Σαξονία.
Η κατάσταση στο DIE LINKE
Η μεγάλη προβολή του DIE LINKE στις μεγάλες πόλεις δεν μπορεί να αντισταθμίσει την πτώση του στις μικρότερες και μεσαίες και, ακόμη περισσότερο, τις απώλειές του στις αγροτικές περιοχές. Επιπλέον, οι ψηφοφόροι των πόλεων είναι πιο ασταθείς πολιτικά, και μεταβαίνουν από το ένα κόμμα στο άλλο. Η Σαξονία έχει 4,1 εκατομμύρια κατοίκους, εκ των οποίων 1,4 εκατομμύρια ζουν στις τρεις μεγαλύτερες πόλεις, τη Λειψία, τη Δρέσδη και το Χέμνιτς. Τα υπόλοιπα δύο τρίτα των ψηφοφόρων ζουν εκτός αστικών κέντρων και επηρεάζουν σοβαρά την έκβαση των εκλογών.
Με βάση αυτά τα στοιχεία, το DIE LINKE Σαξονίας προσπάθησε να αναδείξει και τα αγροτικά ζητήματα. Σε μια προεκλογική εκστρατεία του είχε το σύνθημα «Tante-Emma-Laden bleibt im-Dorf» (Κρατήστε τα καταστήματα του χωριού μας ανοιχτά). Τα άλλα θέματα της ίδιας εκστρατείας αφορούσαν στην πρόσβαση σε γιατρούς, στην κινητικότητα στις αγροτικές περιοχές, στα τοπικά σχολεία, την ποιοτική φροντίδα, τα προσιτά μισθώματα, το δικαίωμα όλων των παιδιών σε παιδικούς σταθμούς, στη μεγαλύτερη έμφαση και τον σεβασμό στην εθελοντική εργασία, που ενισχύει τις αγροτικές κοινότητες. Παρόλα αυτά, το μήνυμά του άγγιξε μόνο 10% των ψηφοφόρων στα δύο κρατίδια.
Τι σημαίνουν τα αποτελέσματα αυτά; [1]
1.
Ότι, ακόμη και στο πλαίσιο των τοπικών εκλογών, θα πρέπει να ξεκινήσουμε ουσιαστικές συζητήσεις για τον τρόπο συνύπαρξης των κοινοτήτων, τόσο στο παρόν, όσο και στο μέλλον. Υπάρχουν κάποια θέματα τα οποία τίθενται συχνά, όπως: πρέπει η Γερμανία να είναι μια ανοιχτή, πλουραλιστική κοινωνία; Τι σημαίνει δημοκρατία; Μπορούν οι δημοκρατικές κοινωνίες να επιβιώνουν σε συνθήκες ενός διαρκώς αυξανόμενου χάσματος ανάμεσα στις αναπτυσσόμενες αστικές περιοχές και τις συρρικνούμενες περιφέρειες, που μένουν πίσω (ένα φαινόμενο με δραματικές επιπτώσεις για τις κοινότητες και τις ζωές των ανθρώπων); Μόνο στη Σαξονία, περισσότερα από 2,2 εκατομμύρια, κυρίως νέοι κάτοικοι, εγκατέλειψαν την περιοχή μεταξύ του 1990 και του 2018, λόγω της έλλειψης ευκαιριών και προοπτικών απασχόλησης.
2.
Και στο Βρανδεμβούργο και στη Σαξονία, η προεκλογική εκστρατεία διεξήχθη με όρους πόλωσης. Στη Σαξονία, η έμφαση δόθηκε στο αν θα κερδίσει τις εκλογές το CDU ή το AfD. Στο Βρανδεμβούργο, η πόλωση ήταν μεταξύ του SPD και του AfD. Και στα δύο κρατίδια, το μόνο που ενδιέφερε ήταν ο αποκλεισμός του εθνικιστικού AfD από την κυβέρνηση, με τη βοήθεια μιας ευρείας συμμαχίας πολιτών. Και οι δύο τοπικοί πρωθυπουργοί πήραν ξεκάθαρες αποστάσεις από το AfD τις τελευταίες εβδομάδες και επωφελήθηκαν από την πόλωση του εκλογικού σώματος.
3.
Παρότι η πολωτική ατμόσφαιρα χρησιμοποιήθηκε από τους υποψηφίους στις προεκλογικές τους εκστρατείες, υποδηλώνει αδυναμία και όχι δύναμη, δηλαδή, ακόμη και σε επίπεδο ομοσπονδιακού κράτους, πέρασε πια η εποχή που στην πολιτική κυριαρχούσαν δύο μεγάλα κόμματα. Αυτό, όμως, σημαίνει ότι θα είναι δύσκολο για όλα τα κόμματα να σχηματίσουν κυβερνήσεις συνασπισμού, γεγονός που επιβεβαιώνεται από την εμφάνιση συνασπισμών «Κένυας» (CDU-SPD-Πράσινοι). Ο χρόνος θα δείξει πόσο σταθεροί είναι αυτοί οι συνασπισμοί και ποιος θα είναι σε θέση να προωθήσει καλύτερα την ατζέντα τους.
4.
Το AfD καθιερώθηκε πλέον ανάμεσα στους ισχυρούς της πολιτικής σκηνής. Μετά τα τελευταία αποτελέσματα, η εθνικιστική του πτέρυγα θα ασκήσει ακόμη μεγαλύτερη επιρροή στην πολιτική του κρατιδίου, ενώ σε εθνικό επίπεδο, θα διαμορφώσει αποφασιστικά τη μελλοντική πορεία του κόμματος.
5.
Το DIE LINKE είδε τα ποσοστά του να μειώνονται κατά 50% και στα δύο κρατίδια. Επομένως, είναι καιρός να επανεξετάσουμε τον σκοπό του κόμματος και τον ρόλο του στην κοινωνία. Προς το παρόν, ένα κοκκινο-κοκκινο-πράσινο πολιτικό σχέδιο αποκλείεται, τουλάχιστον στη Σαξονία. Το DIE LINKE δεν κατάφερε να περάσει το μήνυμά του, σε ένα κλίμα μιας όλο και πιο πολωμένης πολιτικής αντιπαράθεσης. Πολύ λίγοι ψηφοφόροι άκουσαν συγκεκριμένες λύσεις για συγκεκριμένα προβλήματα -όπως η στέγαση, η φροντίδα, η πρόσβαση σε ιατρικές υπηρεσίες στις αγροτικές περιοχές και η κινητικότητα-, οι οποίες έμοιαζαν σχεδόν μη εφαρμόσιμες. Ακόμη χειρότερα, πολλοί κάτοικοι του Βρανδεμβούργου απογοητεύτηκαν από τον συνασπισμό του DIE LINKE με το SPD. Οι στόχοι του κόμματος δεν κατάφεραν να φτάσουν στον κόσμο.
6.
Οι προσπάθειες αναδιάρθρωσης του DIE LINKE, μέσω της ανανέωσής του στο Βρανδεμβούργο και της επικέντρωσης σε αγροτικά θέματα στη Σαξονία, δεν αποδείχθηκαν επιτυχείς βραχυπρόθεσμα. Το κόμμα πρέπει να επανεξετάσει συνολικά τις πολιτικές του, με βάση τα μεγάλα ζητήματα της εποχής μας και με τρόπο που να συνδέεται με την καθημερινότητα των ανθρώπων.
Σημείωση
[1] Οι ακόλουθες εκτιμήσεις στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό στα αρχικά σχόλια του Χορστ Καρ, στην ανάλυση των εκλογικών αποτελεσμάτων, τη νύχτα της 1ης Σεπτεμβρίου 2019, με τίτλο: «Οι έβδομες εκλογές του τοπικού κοινοβουλίου του Βρανδεμβούργου και οι έβδομες εκλογές του τοπικού κοινοβουλίου της Σαξονίας, την 1η Σεπτεμβρίου 2019».