Οι εκδόσεις Promedia Verlag πενθούν για την απώλεια ενός πρωτοποριακού συγγραφέα, του οποίου έργα εξέδιδαν επί δεκαετίες.
Ο Βάλερσταϊν προερχόταν από γερμανοεβραϊκή οικογένεια. Τη δεκαετία του 20’ οι γονείς του μετανάστευσαν από το Βερολίνο στην Αμερική, όπου ο Ιμμάνουελ γεννήθηκε στις 28 Σεπτέμβρη του 1930. Σπούδασε μεταξύ άλλων κοινωνιολογία, ιστορία, πολιτικές επιστήμες και κοινωνιολογία με τον Πωλ Λάζαρσφελντ.
Θα πάρει τη θέση του στο πάνθεον των μεγάλων στοχαστών ως συνθεμελιωτής της θεωρίας των παγκόσμιων συστημάτων, μέσα από την οποία ερμήνευσε τον κόσμο, με όλη τη σημασία της λέξης, υπό την έννοια ότι διείδε την άρρηκτη σύνδεση μεταξύ του σχηματισμού των οικονομικά κεντρικών περιοχών με τις περιφέρειες που εξαρτώνται από αυτές. Με άλλα λόγια, πέτυχε να μεταφέρει την φιλοσοφική αναγνώριση του ταυτοχρονισμού σε πραγματικές οικονομικές σχέσεις, σε παγκόσμια κλίμακα, απορρίπτοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τις επικρατούσες νεοκλασικές και μαρξιστικές θεωρίες του εκσυγχρονισμού καθώς και τις μεταμοντέρνες προσεγγίσεις.
Το τετράτομο αριστοτέχνημά του, The Modern World–System, είναι μια ιστορία του καπιταλισμού από τις αρχές του δέκατου έκτου αιώνα, μέχρι τις πνευματικές και ιδεολογικές βάσεις της παγκοσμιοποίησης στον εικοστό.
Παράλληλα με το ακαδημαϊκό έργο του, ο Βάλερσταϊν υπήρξε πάντα ένας άνθρωπος πολιτικά δραστήριος. Οι πρώτες συνέπειες αυτού του χαρακτηριστικού του ήρθαν όταν άφησε την καλοπληρωμένη θέση του λέκτορα στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια το 1971 και πήγε στον Καναδά ως καθηγητής κοινωνιολογίας, επειδή συντασσόταν με τις διαμαρτυρίες των φοιτητών εναντίον του πολέμου στο Βιετνάμ. Πέντε χρόνια αργότερα επέστρεψε στις ΗΠΑ και παρέμεινε στο Πανεπιστήμιο Μπίνγκχαμπτον της πολιτείας της Νέας Υόρκης έως ότου αποχώρησε, ως ομότιμος καθηγητής.
Επιπλέον, για πολλά χρόνια διεύθυνε το Κέντρο Φερνάν Μπρωντέλ για τη Μελέτη των Οικονομιών, των Ιστορικών Συστημάτων και των Πολιτισμών και κατά διαστήματα διετέλεσε Διευθύνων Σύμβουλος στο École des Hautes Études en Sciences Sociales στο Παρίσι.
Στη δεκαετία του 1980 ταξίδεψε ανά τον κόσμο μαζί με τους Αντρέ Γκούντερ Φράνκ, Σαμίρ Αμίν, Σίλβιου Μπρουκάν και άλλους, στο πλαίσιο του Πανεπιστημίου των Ηνωμένων Εθνών, και παρέδωσε σε γενεές μαθητών ένα εργαλείο για την κριτική του καπιταλισμού όταν κατονόμασε την διαδικασία συσσώρευσης κεφαλαίου ως καθοριστική αιτία των περιφερειακών ανισοτήτων και των κοινωνικών ανισοτήτων στο παγκόσμιο σύστημα.
Θα μας λείψει ο Ιμμάνουελ Βάλερσταϊν. Την 1η Ιουλίου, με την 500ή του ανάρτηση, έκλεισε για λόγους ηλικίας το ιστολόγιό του, όπου δημοσίευε δυο φορές κάθε εβδομάδα αναλύοντας τα τρέχοντα σημεία ανάφλεξης υπό το πρίσμα του παγκόσμιου συστήματος (Αυτό είναι το τέλος· αυτή είναι η αρχή). Τα θεμελιώδη του έργα, ωστόσο, που δημοσιεύθηκαν σε πολλές γλώσσες, διατηρούν τη μεγάλη ερμηνευτική τους δύναμη. Όλοι εμείς στις εκδόσεις Promedia Verlag θεωρούμε τιμητικό καθήκον μας να χτίσουμε πάνω σε αυτά.
Για την Promedia Verlag, Χάνες Χόφμπαουερ, Βιέννη, 2 Σεπτεμβρίου 2019
Τα σημαντικότερα έργα του Ιμμάνουελ Βάλερσταϊν – επιλογή (ατελής)
The Modern World-System IV. Centrist Liberalism Triumphant, 1789–1914. Los Angeles: Univ. of California Press 2011.
The Modern World-System I. Capitalist Agriculture and the Origins of the European World-Economy in the Sixteenth Century. Los Angeles: Univ. of California Press 2011 [1974].
The Modern World-System II. Mercantilism and the Consolidation of the European World-Economy 1600–1750. Los Angeles: Univ. of California Press 2011 [1980].
The Modern World System III. The Second Era of Great Expansion of the Capitalist World-Economy 1730–1840s. Los Angeles: Univ. of California Press 2011 [1989].
European Universalism. The Rhetoric of Power. New York: The New Press 2006. Στα ελληνικά: Ευρωπαϊκός Οικουμενισμός. Η ρητορική της Δύναμης, Θύραθεν, Αθήνα 2010
(ed.) The Modern World-System in the Longue Durée. Boulder: Paradigm Publishers 2005.
The End of the World As We Know It: Social Science for the Twenty-First Century. Minneapolis: Univ. of Minnesota Press 2001.
After Liberalism. New York: The New Press 1995. Στα ελληνικά: Μετά τον Φιλελευθερισμό, Ηλέκτρα, Αθήνα 2004
Με τον Ετιέν Μπαλιμπάρ: Race, Nation, Class: Ambiguous Identities. London: Verso 1992. Στα ελληνικά: Φυλή, Έθνος, Τάξη. Οι διφορούμενες ταυτότητες, ΝΗΣΟΣ, Αθήνα 2017
with Samir Amin/ Giovanni Arrighi/ Andre Grunder Frank: Transforming the Revolution: Social Movements and the World-System. New York: Monthly Review Press 1990.
Africa and the Modern World. Trenton: Africa World Press 1986.