Ο Ενρίκε Σαντιάγκο, Γενικός Γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος Ισπανίας (PCE) και Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος των Unidas Podemos στο ισπανικό κοινοβούλιο, μιλάει για τα μέτρα που ελήφθησαν για την καταπολέμηση της οικονομικής κρίσης.
Όταν η υγειονομική και οικονομική κρίση που επέφερε η παγκόσμια πανδημία του Covid-19 ενέσκηψαν, η προοδευτική κυβέρνηση του ισπανικού Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος (PSOE) και της συμμαχίας Unidas Podemos ήταν στην εξουσία μόνο 70 ημέρες. «Ευτυχώς για την εργατική τάξη αυτής της χώρας που βρισκόμασταν στην κυβέρνηση όταν συνέβησαν όλα αυτά, γιατί αν δεν ήμασταν εμείς, τα περισσότερα από τα μέτρα που υιοθετήθηκαν δεν θα είχαν εγκριθεί και θα είχε επαναληφθεί η κατάσταση του 2008», λέει ο Ενρίκε Σαντιάγκο στη συνέντευξή του στην εφημερίδα Mundo Obrero.
Στόχος μας είναι «να μην αφήσουμε κανέναν πίσω». Γι’ αυτό, δημιουργήσαμε μια κοινωνική ασπίδα: 3,5 εκατομμύρια άνθρωποι έσωσαν τις θέσεις εργασίας τους χάρη στα ΕRΤΕ (προσωρινή αναστολή των δραστηριοτήτων των εταιρειών που αφήνει ανέπαφες τις συμβάσεις εργασίας) που παρατάθηκαν ως τις 30 Ιουνίου, ενώ τις επόμενες εβδομάδες θα τεθεί σε εφαρμογή το βασικό εισόδημα. Η Επιτροπή για την Κοινωνική και Οικονομική Ανασυγκρότηση, που συγκροτήθηκε από το ισπανικό κοινοβούλιο και απαρτίζεται από εκπροσώπους όλων των κοινοβουλευτικών κομμάτων, έχει στόχο την εξεύρεση ενός τρόπου για έξοδο από την κρίση. Ο Ενρίκε Σαντιάγκο, ως εκλεγμένος Αντιπρόεδρος της Επιτροπής, θεωρεί ότι αποτελεί την πλησιέστερη λύση σε μια συνταγματική διαδικασία. Για να επιτύχει το εγχείρημα, λέει ο Σαντιάγκο, ο κόσμος πρέπει να το ενισχύσει με πολιτικές, κοινωνικές και συνδικαλιστικές κινητοποιήσεις.
Δείτε επίσης: τη διαδικτυακή συνέντευξη του transform! europe με τον Ενρίκε Σαντιάγκο
Ε: Το μανιφέστο της 1ης Μάη του Κομμουνιστικού Κόμματος Ισπανίας λέει: «Αυτή η κρίση δεν αντιμετωπίζεται όπως οι προηγούμενες, ούτε θα επιτρέψουμε να συμβεί αυτό». Τι σημαίνει αυτό, τώρα που το Κομμουνιστικό Κόμμα είναι στην κυβέρνηση;
Eνρίκε Σαντιάγκο: Σημαίνει ότι διαθέτουμε τα εργαλεία για τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων ώστε να μην αφήσουμε κανέναν πίσω και ότι προτεραιότητα δεν είναι, όπως το 2008, η διάσωση του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου, αλλά των ανθρώπων, ειδικά των πιο ευάλωτων.
Το μανιφέστο λέει επίσης: «πρέπει να οργανώσουμε την εργατική τάξη και τις πολιτικές και συνδικαλιστικές της οργανώσεις». Ποιος είναι ο ρόλος που πρέπει να διαδραματίσουμε εμείς οι κομμουνιστές σε αυτήν την κατάσταση;
Εργαζόμαστε πολύ για να αυξήσουμε την υποστήριξη προς την κυβέρνηση. Γνωρίζουμε ότι οι τρέχοντες συσχετισμοί δεν μας επιτρέπουν (στην εναλλακτική Αριστερά και τους κομμουνιστές) να εφαρμόσουμε πλήρως τις πολιτικές που θα θέλαμε. Η συμμαχία Unidas Podemos έχει το 10% των εδρών του κοινοβουλίου και γι’ αυτόν τον λόγο, είναι πολύ σημαντικό να ανατρέψουμε αυτόν τον συσχετισμό μέσω της λαϊκής στήριξης και της κοινωνικής και λαϊκής κινητοποίησης, προκειμένου να ενισχύσουμε την περιορισμένη θεσμική μας παρουσία. Ο ρόλος μας σε αυτήν την κρίση είναι να οργανώσουμε τη λαϊκή στήριξη, καταθέτοντας προτάσεις και οργανώνοντας τις κοινωνικές ομάδες και τα κινήματα που θα στηρίξουν την κυβέρνηση. Με αυτόν τον τρόπο, θα καταφέρουμε να ανατρέψουμε τον συσχετισμό δυνάμεων, να τον βελτιώσουμε προς όφελος των λαϊκών συμφερόντων, ώστε να είμαστε σε θέση να εφαρμόσουμε πολύ πιο προοδευτικές πολιτικές.
Μόλις εξελέγητε Αντιπρόεδρος της Επιτροπής για την Κοινωνική και Οικονομική Ανασυγκρότηση. Στο κοινοβούλιο παρουσιάζονται διαφορετικές προβλέψεις για τις συνέπειες της κρίσης. Τι θα προσπαθήσετε να επιτύχετε με αυτή την Επιτροπή;
Η Επιτροπή για την Κοινωνική και Οικονομική Ανασυγκρότηση είναι η πιο κοντινή λύση στην προώθηση ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου ή μιας συντακτικής διαδικασίας. Θα θέσουμε ένα σύνολο βάσεων, όσο γίνεται πιο συναινετικών, επάνω στις οποίες να μπορούμε να οικοδομήσουμε θεσμούς που θα εγγυώνται τα δικαιώματα στην Ισπανία και που θα μας εμποδίσουν να ξαναβρεθούμε σε κατάσταση όμοια με εκείνη του παρελθόντος.
Αυτό που κατέστη σαφές είναι ότι το καπιταλιστικό σύστημα, εκτός του το ότι είναι εξαιρετικά άδικο, αντιμετωπίζει σοβαρά εμπόδια και είναι ανίκανο να εγγυηθεί μια αξιοπρεπή ζωή για όλους, ειδικά στην τρέχουσα φάση των νεοφιλελεύθερων πολιτικών, της απώλειας της δυνατότητας παρέμβασης από πλευράς της δημόσιας διοίκησης, και της απορρύθμισης των δικαιωμάτων. Η ευαλωτότητα των ανθρώπων έχει γίνει πιο εμφανής, και αυτό πρέπει να αντιστραφεί, παράλληλα με την επανάκτηση των κοινών, που δεν έπρεπε ποτέ να έχουν ιδιωτικοποιηθεί. Τα συστήματα προστασίας πρέπει να είναι εγγυημένα για όλους: το σύστημα της υγείας, της φροντίδας και της εγγύησης των κοινωνικών δικαιωμάτων.
Πρέπει επιπλέον, να διασφαλίσουμε τη δυνατότητα της κυβέρνησης να λαμβάνει αποφάσεις και να κατευθύνει την οικονομία. Είναι πλέον σαφές ότι η Ισπανία έχει χάσει εντελώς την οικονομική και την παραγωγική της κυριαρχία. Το να είμαστε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και να μην μπορούμε να παράγουμε στοιχειώδη πράγματα, όπως προστατευτικό εξοπλισμό ή αναπνευστήρες, δείχνει ότι η μετεγκατάσταση της βιομηχανίας μας δεν αφορά μόνο μια ή δύο εταιρείες, αλλά έχει ανατρέψει πλήρως το σύστημα παραγωγής και έχει καταστρέψει τις βιομηχανικές δυνατότητες της χώρας μας.
Τα σχέδια της Επιτροπής περιλαμβάνουν ένα νέο φορολογικό σύστημα, μια νέα εισοδηματική πολιτική, η οποία θα εγγυάται τη χορήγηση ενός -ελπίζουμε-επαρκούς εισοδήματος. Και φυσικά, την επανεξέταση των πολιτικών μας σχέσεων με τις γειτονικές μας χώρες, που πρέπει να είναι σχέσεις αλληλεγγύης και να μη στηρίζουν μόνο τη δημιουργία αγορών, εντός των οποίων μεγάλοι οικονομικοί όμιλοι διαμορφώνουν τις σχέσεις των λαών, με κριτήριο τα δικά τους συμφέροντα.
Αυτή η κρίση έβγαλε στην επιφάνεια την οικονομική και εργασιακή αστάθεια της χώρας: επισφάλεια, βραχυπρόθεσμη εργασία και μαύρη οικονομία. Λιγότερο από ένα χρόνο πριν, το 21% του πληθυσμού ζούσε κάτω από το όριο της φτώχειας. Σήμερα, όλοι αυτοί οι άνθρωποι έχουν ακόμη λιγότερα. Προκειμένου να αντιμετωπίσει αυτήν την άβυσσο, η κυβέρνηση δημιούργησε μια κοινωνική ασπίδα. Είναι δυνατόν να μην αφήσουμε κανέναν πίσω;
Αυτό που μας έκανε να μπούμε στην κυβέρνηση ήταν ακριβώς για να καταφέρουμε τα πιο ευάλωτα τμήματα του πληθυσμού, η εργατική τάξη, να μπορούν να ασκούν πολιτική επιρροή στους θεσμούς, ώστε να τα λαμβάνουν υπόψη τους και να εγγυώνται τα δικαιώματά τους, διορθώνοντας τις ανισότητες. Με άλλα λόγια, ο λόγος που είμαστε στην κυβέρνηση είναι να βελτιώσουμε τις συνθήκες διαβίωσης αυτών των κοινωνικών στρωμάτων. Και ευτυχώς για την εργατική τάξη αυτής της χώρας που ήμασταν στην κυβέρνηση όταν συνέβησαν όλα αυτά. Αλλιώς, το 2008 θα επαναλαμβανόταν: άνθρωποι θα διώχνονταν από τα σπίτια τους, θα έμεναν άστεγοι, χωρίς εργασία και χωρίς να λαμβάνουν οποιοδήποτε βοήθημα ή στήριξη, ενώ πολλοί θα είχαν να αντιμετωπίσουν διακοπές ρεύματος και περικοπές σε βασικά αγαθά. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να εγγυηθούμε είναι ότι αυτή τη φορά δεν θα συμβεί το ίδιο.
Στην Ισπανία, κανένα σπίτι δεν θα εκκενωθεί τους επόμενους έξι μήνες και πιθανότατα θα καταφέρουμε να παρατείνουμε αυτήν την περίοδο για μεγαλύτερο διάστημα, έως ότου υπάρξει πλήρης κοινωνική και οικονομική ανάκαμψη. Προς το παρόν, έχουμε επιτύχει ένα μορατόριουμ στις πληρωμές των ενυπόθηκων δανείων και κάποιες αναβολές και επαναδιαπραγματεύσεις στην καταβολή των ενοικίων. Καταφέραμε να απαγορεύσουμε τις περικοπές στα βασικά αγαθά. Εκτός από την κοινωνική ασπίδα που περιλαμβάνει όλες αυτές τις εγγυήσεις, 5,3 εκατομμύρια άνθρωποι που στις αρχές Μαΐου έχασαν τη δουλειά τους ή βρέθηκαν σε αναστολή, θα έχουν ένα σταθερό και ασφαλές εισόδημα στην τσέπη τους. Αν κάποια μέρα οι συσχετισμοί δεν μας επιτρέψουν να το εγγυόμαστε, προφανώς δεν θα έχει κανένα νόημα να παραμείνουμε στην κυβέρνηση, γιατί οι Unidas Podemos δεν είναι στην κυβέρνηση για τις θεσμικές θέσεις, αλλά για την εγγύηση των δικαιωμάτων του λαού μας.
Το ποσοστό ανεργίας στην Ισπανία ανέρχεται σήμερα σε 14,8% (Απρίλιος 2020). Το ποσοστό αυτό είναι πολύ πάνω από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης (7,3%), αλλά παραμένει σχετικά σταθερό τους τελευταίους μήνες.
Ποσοστό ανεργίας στην Ισπανία, Ιούνιος 2019-Απρίλιος 2020
Πηγή: Eurostat
Ένα από τα πρώτα μέτρα ήταν η προστασία των θέσεων εργασίας μέσω των ΕRΤΕ (Προσωρινά Αρχεία Ρύθμισης της Απασχόλησης) και των πιο ευάλωτων εργαζομένων μέσω του βασικού εισοδήματος.
Το Υπουργείο Εργασίας κάνει εξαιρετική δουλειά. Μέσω αυτού η κυβέρνηση προώθησε μια σειρά μέτρων, ώστε να μην αφήσει κανέναν πίσω. Μεταξύ 28 Απριλίου και 5 Μαΐου, 5.300.000 άνθρωποι στην Ισπανία ωφελήθηκαν από τις πληρωμές που υπέγραψε το Υπουργείο Εργασίας: επιδόματα ανεργίας, εγγυημένα καθόλη τη διάρκεια αυτής της κρίσης, σε περισσότερους από 3 εκατομμύρια εργαζόμενους χάρη στα ΕRΤΕ, που τους εμπόδισαν να καταλήξουν στην ανεργία. Επιπλέον, δόθηκαν επιδόματα που δεν υπήρχαν στο παρελθόν -σε οικιακούς εργαζόμενους και αυτοαπασχολούμενους, λόγω της μείωσης ή παύσης της δραστηριότητάς τους-.
Θα έχουμε τους πόρους για να διατηρήσουμε αυτή την κοινωνική ασπίδα;
Πιθανώς όχι με το ισχύον φορολογικό σύστημα. Πολλώ δε μάλλον όσο υπάρχουν περιοχές, όπως η Μαδρίτη, όπου οι φόροι μειώνονται συστηματικά για τους μεγάλους οικονομικούς ομίλους που έχουν ήδη πολλά προνόμια, αλλά απαιτούν από την ισπανική κυβέρνηση να τους δώσει ακόμη περισσότερα.
Όσον αφορά το φορολογικό μας σύστημα, πρέπει να ξέρετε ότι δεν είναι δημευτικό: οι εταιρείες πληρώνουν φόρους μόνο αν έχουν κέρδη και, σε αντίθεση με τους εργαζόμενους, φορολογούνται μόνο επί των κερδών τους. Δεν είναι λογικό ένα φορολογικό σύστημα, εκτός από το να φορολογεί τις εταιρείες μόνο όταν έχουν κέρδη, να μειώνει και τους φορολογικούς συντελεστές του επιχειρηματικού κέρδους σε αστεία επίπεδα.
Ο τραπεζικός τομέας στην Ισπανία πληρώνει 5,5% φόρο επί των κερδών του, ενώ οποιοσδήποτε εργαζόμενος πληρώνει 15 ή 20%. Αυτό πρέπει να σταματήσει. Εμείς τι λέμε; Οι εταιρείες που είχαν φορολογικές ελαφρύνσεις το 2018 και το 2019, πρέπει να τις διαθέσουν ώστε να γίνει μια αναδιανομή του πλούτου, γιατί είμαστε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και πρέπει όλοι να σφίξουμε το ζωνάρι.
Επομένως, μια από τις βασικές αρμοδιότητες της Επιτροπής Ανασυγκρότησης θα είναι η αναδιοργάνωση του φορολογικού συστήματος. Δεν μπορούμε να έχουμε ένα σύστημα που συλλέγει φόρους από τους φτωχούς και δίνει φορολογικές ελαφρύνσεις στους πλούσιους. Θα πρέπει να φτιάξουμε ένα ορθολογικό σύστημα, και δεν μιλώ καν για σοσιαλιστικό, αλλά για ένα σύστημα δημοκρατικό, ακόμη και φιλελεύθερο, που σημαίνει ότι η φορολογία πρέπει να είναι προοδευτική. Πρέπει να καταργήσουμε το απόλυτο όργιο των φοροαπαλλαγών που οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές εφάρμοζαν στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια.
Τι γίνεται με τη λυσαλέα αντίδραση των κομμάτων της αντιπολίτευσης;
Η Δεξιά δεν έδειξε την παραμικρή γενναιοδωρία ώστε να καταλήξουμε σε μια συμφωνία, σε συναίνεση, και να προτάξουμε το γενικό συμφέρον του ισπανικού λαού έναντι των συμφερόντων της. Προσπάθησε να μετατρέψει μια παγκόσμια καταστροφή σε επιχείρημα για την ανατροπή της κυβέρνησης. Δεν μπορούν να χωνέψουν ότι, για πρώτη φορά εδώ και ογδόντα χρόνια, υπάρχει μια εναλλακτική και αριστερή δύναμη αλλαγής στην κυβέρνηση.
Για αυτούς, η άσκηση πολιτικής δεν είναι τίποτα άλλο από προώθηση των οικονομικών τους συμφερόντων. Το ενδιαφέρον τους για την ύπαρξη του κράτους σχετίζεται μόνο με τη δυνατότητά τους να το λεηλατούν συνεχώς. Όταν τελειώσει η κρίση και αναλυθούν τα αποτελέσματα, θα φανεί καθαρά ότι οι τομείς όπου καταγράφηκαν τα υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας είναι όσοι είχαν ανατεθεί σε εξωτερικούς συνεργάτες, όσοι είχαν ιδιωτικοποιηθεί και όσοι είχαν υποστεί τις μεγαλύτερες περικοπές στον δημόσιο προϋπολογισμό, όπως συνέβη με τα γηροκομεία της περιφέρειας της Μαδρίτης.
Υπάρχει κίνδυνος να καταρρεύσει η κοινοβουλευτική πλειοψηφία που υποστηρίζει την κυβέρνηση;
Ευτυχώς, δεν περιμένουμε κάτι τέτοιο, γιατί η πλειοψηφία που, καταρχάς κατέστησε δυνατή την πρόταση μομφής που έριξε την προηγούμενη, συντηρητική κυβέρνηση, και στη συνέχεια τη συμφωνία για την ανάληψη της νέας κυβέρνησης, είναι υπεύθυνη πλειοψηφία. Πέρα από κάποιες διαφωνίες σε ζητήματα που σχετίζονται κυρίως με την εδαφική διαχείριση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, υπάρχει ένα κοινό συμφέρον να εμποδίσουμε τα θεσμικά όργανα της χώρας να πέσουν στα χέρια αυτής της αρπακτικής Δεξιάς που το μόνο που την ενδιαφέρει είναι η λεηλασία των δημόσιων υπηρεσιών. Το να εμποδίσουμε τη Δεξιά να κυβερνήσει ξανά είναι ζήτημα ασφάλειας, εγγύησης του δικαιώματος στη ζωή. Νομίζω ότι η πλειοψηφία μας δεν κινδυνεύει. Πρέπει να τη βοηθήσουμε, να κάνουμε πολλές δημόσιες συζητήσεις και να αναλύσουμε μαζί με τον κόσμο τις πιο θετικές αποφάσεις που λαμβάνει. Η ταχύτητα με την οποία έπρεπε να αντιμετωπιστεί η κρίση, μας έκανε να δώσουμε προτεραιότητα στα άμεσα μέτρα και να μη διαθέσουμε επαρκή χρόνο στον αναστοχασμό και την ήρεμη συζήτηση.
Η Δεξιά και οι οικονομικές δυνάμεις είναι εξαιρετικά ενοχλημένες που αυτή η κυβέρνηση τα πάει πολύ καλά. Γιατί είναι απαραίτητη η λαϊκή κινητοποίηση;
Είναι πολύ σημαντικό να προστατεύσουμε αυτήν την κυβέρνηση και τις ενέργειές της. Πιστεύουμε ότι είναι αδύνατο να προχωρήσει το πρόγραμμα της λαϊκής ανασυγκρότησης αν δεν έχει τη διαρκή στήριξη του λαού. Δεν μπορεί να αρκούμαστε να εμφανιζόμαστε μπροστά στις κάλπες κάθε τέσσερα χρόνια. Η κινητοποίηση που οραματιζόμαστε πρέπει να περιλαμβάνει όλα τα συνδικάτα, όλες τις κοινωνικές ομάδες, τα μεμονωμένα άτομα και όλους όσους συμμετέχουν σε κοινωνικές συγκρούσεις, όλους όσους αντιμετωπίζουν τις καθημερινές αντιφάσεις του καπιταλιστικού συστήματος. Όλοι αποτελούμε μέρος του ίδιου έργου. Με την κινητοποίηση, θέλουμε ο κόσμος να παίρνει δύναμη, από τις λαϊκές τάξεις μέχρι τις οργανωμένες ομάδες που δίνουν κοινωνικές και πολιτικές μάχες, ώστε να αποτελέσουν την κινητήρια δύναμη της κοινωνικής αλλαγής που χρειάζεται η χώρα μας. Η συμμαχία Unidas Podemos είναι το εργαλείο για θα τους επιτρέψει να κάνουν εμφανή την ύπαρξή τους στους θεσμούς.
Μπορείτε να μας μιλήσετε για την εκστρατεία που κάνετε για τη διεύρυνση του πολιτικού χώρου των Unidas Podemos;
Στο Κομμουνιστικό Κόμμα (PCE), την Ενωμένη Αριστερά (Izquierda Unida) και τους Unidas Podemos, αναγνωρίζουμε πόσο απαραίτητο είναι να εντάξουμε στην κυβερνητική πολιτική όλα τα στρώματα που συμμετέχουν στις κοινωνικές συγκρούσεις, μέσα από τη δουλειά των Unidas Podemos. Ακριβώς όπως κάναμε την εκστρατεία μας για να ενισχύσουμε τη διαδικασία οικοδόμησης της λαϊκής ενότητας μετά τις εκλογές του 2019, πιστεύουμε ότι, τώρα περισσότερο από ποτέ, το κομμάτι του λαού μας που είναι πολιτικά συνειδητοποιημένο, πρέπει να συμμετέχει ενεργά στην υπεράσπιση μιας κυβέρνησης που, για πρώτη φορά εδώ και πολλά χρόνια, θέτει τα συμφέροντα της πλειοψηφίας πάνω από τα συμφέροντα των λίγων. Η εκστρατεία μας θα επιτύχει αν καταφέρουμε να κινητοποίησουμε αυτόν τον κόσμο και αν κερδίσουμε τη διαρκή υποστήριξή του, ώστε να αυξηθεί η επιρροή μας στην κυβέρνηση και τους θεσμούς. Υπάρχουν πάρα πολλοί θεσμοί που είναι αυτόνομοι και δεν έχουν καμιά σχέση με τον δημοκρατικό έλεγχο και τον έλεγχο των πολιτών. Για παράδειγμα, το δικαστικό σώμα και άλλα όργανα της κρατικής διοίκησης, που έχουν δείξει ότι σε κάποιες περιπτώσεις έχουν τη δυνατότητα να παρεμβαίνουν και να καθυστερούν την εφαρμογή των μέτρων που αποφασίζει η δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση. Μόνο με τον λαό οργανωμένο μπορούμε να τους αντιμετωπίσουμε.
Πρώτη δημοσίευση στον ιστότοπο του Mundo Obreiro (πλήρης έκδοση)