Για μια παγκόσμια πολιτική δημόσιας υγείας, για το καθολικό δικαίωμα στην υγεία, για την υγεία ως παγκόσμιο δημόσιο αγαθό

Η Ιταλία θα φιλοξενήσει τη σύνοδο των G20 στο πλαίσιο της οποίας θα πραγματοποιηθούν επίσημες συναντήσεις σε διάφορες πόλεις, προκειμένου να υπογραφούν συμφωνίες με τις οποίες οι ισχυρές χώρες του κόσμου θα συνεχίσουν, χωρίς αμφιβολία, να μην αντιμετωπίζουν την κοινωνική και περιβαλλοντική αδικία στην οποία έχουμε βυθιστεί. Η υγειονομική κρίση, η κλιματική αλλαγή και η φτωχοποίηση δεν θα λάβουν άλλη απάντηση από αυτές που υπαγορεύουν οι κανόνες της αγοράς και της οικονομίας. Ως εναλλακτική πρόταση, ΜΚΟ, πολιτικές οργανώσεις και μεμονωμένοι ακτιβιστές συμφώνησαν να συντονίσουν τον ακτιβισμό τους, κυρίως όσον αφορά στα ανθρώπινα δικαιώματα και τις παγκόσμιες απαντήσεις στην υγειονομική κρίση. Στόχος είναι να δείξουμε ότι είναι επείγον αλλά και εφικτό να επαναπροσδιορίσουμε την παγκόσμια πολιτική ατζέντα με βάση τις οικονομικές, κοινωνικές και τεχνολογικές λύσεις που υπηρετούν το συμφέρον όλων των κατοίκων της γης (συμπεριλαμβανομένων όλων των ειδών ζωής). Το ακόλουθο κείμενο συντάχθηκε με αυτό τον σκοπό.

Μνημόνιο των Πολιτών

1. Τι μπορούν να ελπίζουν οι πολίτες και τι μπορούν να κάνουν;

Στο πλαίσιο ενός παγκόσμιου συστήματος που διαταράσσεται από κλιματικές, οικονομικές, κοινωνικές, οικολογικές και -πρώτα και πάνω απ’ όλα- υγειονομικές κρίσεις, η μεγαλύτερη μέριμνα των Ευρωπαίων απέναντι στην πανδημία είναι η εκστρατεία εμβολιασμού, με την ελπίδα ότι θα πραγματοποιηθεί μαζικά, γρήγορα και με ασφάλεια, ώστε να μπορέσουν να επιστρέψουν στις δραστηριότητές τους και -πάνω κάτω- στην κανονικότητά τους. 

Αλλά ούτε καν αυτή η ελπίδα δεν δίνεται στο φτωχότερο μισό του παγκόσμιου πληθυσμού (περίπου 3,6 δισεκατομμύρια, ο συνολικός «πλούτος» των οποίων είναι μικρότερος από αυτόν των δέκα πλουσιότερων δισεκατομμυριούχων του κόσμου!). Ποια πρόσβαση στη λήψη αποφάσεων έχουν οι μεγάλες μάζες που ζουν μέσα στις παράγκες των μεγαπόλεων (1,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι); Και τι γίνεται με τα άλλα 2 δισεκατομμύρια συν τους άνεργους και τους φτωχούς;

Ο παγκόσμιος πληθυσμός δεν έχει να περιμένει πολλά, γιατί έχει αποκλειστεί από την πρόσβαση στους πόρους που διαθέτουν οι πλούσιες κοινωνικές ομάδες -στις χώρες των υψηλών και μεσαίων εισοδημάτων- για την αντιμετώπιση της πανδημίας, σε επίπεδο υποδομών υγείας (νοσοκομεία, εργαστήρια, ιατρικά κέντρα, ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, εξοπλισμός, ιατροφαρμακευτικά υλικά κ.λπ.) και θεραπείας (φάρμακα, διαγνωστικά εργαλεία, εμβόλια κ.λπ.). Αυτό ισχύει και για τα εμβόλια και για άλλα σημαντικά φάρμακα που διατίθενται προς πώληση και καλύπτονται από ιδιωτικές, κερδοσκοπικές πατέντες, τις οποίες διαχειρίζεται ένας μικρός αριθμός πολυεθνικών φαρμακευτικών εταιρειών με έδρα τις χώρες του «Βορρά». Τα μονοπώλια της πνευματικής ιδιοκτησίας εμποδίζουν την ελεύθερη πρόσβαση στα εμβόλια.

Η πραγματικότητα είναι ότι οι οικονομικές και πολιτικές δυνάμεις που ηγεμονεύουν δεν έχουν συνειδητοποιήσει τη σοβαρότητα της καταστροφής που έχει επιφέρει το επιθετικό μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης που εφαρμόζεται από τον προηγούμενο αιώνα, στη ζωή πάνω στη Γη. Γιατί αιτία των ζωονοσογόνων πανδημιών είναι η διαταραχή της ισορροπίας ανάμεσα στα είδη. Και η υγεία των ανθρώπων δεν μπορεί να διαχωρίζεται από την υγεία του φυσικού περιβάλλοντος.

Ταυτόχρονα, τα τελευταία 50 χρόνια, οι ανισότητες στο πεδίο των δικαιωμάτων και των δυνατοτήτων δράσης έχουν επιδεινωθεί δραματικά στο εσωτερικό της κάθε χώρας, μεταξύ των διαφορετικών κοινωνικών ομάδων, αλλά και, ακόμη περισσότερο, σε παγκόσμιο επίπεδο, μεταξύ των χωρών.

 Όλα αυτά έχουν καταδείξει τη μεγάλη και αυξανόμενη αδυναμία της «δι-εθνούς» κοινότητας να επινοήσει και να εφαρμόσει κοινές πολιτικές, προκειμένου να αντιμετωπίσει -σε παγκόσμια κλίμακα- τις δομικές κρίσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη.

Είναι ένας φαύλος κύκλος που ούτε οι «δυνάμεις των G20» μπορούν να σπάσουν, λόγω των στόχων και των επιλογών τους. Γι’ αυτό τον λόγο, το συγκεκριμένο μνημόνιο δεν απευθύνεται στους ηγέτες των G20, αλλά στους πολίτες της Γης και, κυρίως, στα κινήματα και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών.

2. Από το: «Κανείς δεν θα μείνει πίσω» στο: «Να αλλάξουμε το σύστημα που αφήνει πίσω δισεκατομμύρια ανθρώπους»

«Κανείς δεν θα μείνει πίσω»: ωραίο σύνθημα. Κρίμα που οι κυρίαρχες κοινωνικές ομάδες που το επινόησαν έχουν ήδη δείξει ότι δεν μπορούν να το υλοποιήσουν.

Από την έναρξη των εμβολιασμών τον Δεκέμβριο του 2020, αυτοί που «έχουν μείνει πίσω» αριθμούν εκατοντάδες εκατομμύρια. Μόνο το 20-30% του παγκόσμιου πληθυσμού θα έχει εμβολιαστεί μέχρι το τέλος του 2021 και ξέρουμε ήδη ποια θα είναι τα τυχερά μέρη του κόσμου όπου θα συμβεί αυτό. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, εάν δεν υπάρξουν ριζικές αλλαγές, ο αριθμός των ανθρώπων στον κόσμο χωρίς στοιχειώδη υγειονομική κάλυψη θα υπερβεί τα 5 δισεκατομμύρια (σε σύνολο 7,7 δισεκατομμυρίων). Είναι αδύνατο με αυτά τα δεδομένα, η μάχη κατά της πανδημίας του Covid19, όπως διεξάγεται σήμερα, να καταφέρει να διασφαλίσει το δικαίωμα στην υγεία «για όλους»!

«Η αλλαγή ενός συστήματος που βάζει στην άκρη δισεκατομμύρια ανθρώπους» είναι η πιο σωστή επιλογή και συνάδει με τον στόχο του καθολικού δικαιώματος στην υγεία, που έχει εγκριθεί από τον ΟΗΕ (στόχος 3 της Ατζέντας του 2030). Η αλλαγή είναι υποχρέωση (όχι επιλογή) όλων των κρατών της Γης.

Για τον σκοπό αυτό, μια παγκόσμια πολιτική υγείας που θα λειτουργεί προς το συμφέρον όλων των κατοίκων της Γης, θα πρέπει να βασίζεται στην αυστηρή και λεπτομερή ανάλυση και αξιολόγηση των δύο ακόλουθων βασικών συνόλων στοιχείων:

• των παραγόντων που εμποδίζουν, των περιορισμών που πρέπει να αρθούν, και
• των δεσμεύσεων που πρέπει να ληφθούν.

Μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να θεωρήσουμε ότι η ανθρωπότητα θα καταφέρει να μετακινηθεί από τη σημερινή αδυναμία συλλογικής δράσης σε μια δράση που θα στοχεύει στην οικοδόμηση μιας παγκόσμιας κοινότητας ζωής σε μια Γη που θα είναι κατοικήσιμη από και για όλα τα έμβια όντα.

2.1 Οι παράγοντες του αποκλεισμού, οι περιορισμοί που πρέπει να αρθούν

Οι ηγεμονικές κοινωνικές ομάδες, έχουν επιβάλει, κυρίως από τη δεκαετία του 1970 και μετά, τα ακόλουθα εμπόδια:

1. Έχουν υποβάλλει στον κόσμο αρνητικά συναισθήματα: φόβο και ανασφάλεια.                        
2. Τις αρχές της κυριαρχίας και της περιθωριοποίησης των πιο εύθραυστων έμβιων όντων, οδηγώντας σε διακρίσεις και ανισότητες.
3. Τα κράτη ασκούν απόλυτη κυριαρχία στους φυσικούς «τους» πόρους -οι οποίοι όμως ανήκουν στον πλανήτη μας-, στο όνομα της «εθνικής ασφάλειας».
4. Την εμπορευματοποίηση κάθε μορφής ζωής και την υποβάθμισή της σε χρηματοοικονομικό περιουσιακό στοιχείο
5. Την ιδιωτικοποίηση των κοινών δημόσιων αγαθών που είναι θεμελιώδη και αναντικατάστατα για την ύπαρξη ζωής.
6. Τις στρατιωτικές δαπάνες.

2.2 Συγκεκριμένες δεσμεύσεις που πρέπει να ληφθούν και να εφαρμοστούν

Υπό το φως των παραπάνω, είναι δυνατόν να προσδιοριστούν οι δράσεις που πρέπει να αναλάβουν οι πολίτες, τόσο με άμεσο όσο και με έμμεσο τρόπο (μέσω των δημοκρατικά εκλεγμένων εκπροσώπων τους), προκειμένου να συμβάλουν στη δημιουργία ενός νέου «παγκόσμιου κοινωνικού συμβολαίου» το οποίο θα πρέπει να περιλαμβάνει και ένα πρόγραμμα παγκόσμιας πολιτικής για την υγεία.

Όταν οι κυβερνήσεις μιλούν για την «παγκόσμια επαναφορά» αναφέρονται στην ενίσχυση του υπάρχοντος συστήματος. Εμείς όμως, οι πολίτες, οι κάτοικοι της Γης, πρέπει να επιδιώξουμε τέσσερις θεμελιώδεις αλλαγές :

• την εξάλειψη των δομικών παραγόντων της φτώχειας,
• την παύση της οικολογικής καταστροφής και την αποκατάσταση των ζωντανών συστημάτων του πλανήτη,
• την παύση της παράνομης χρηματοδότησης οικονομικών δραστηριοτήτων που καταστρέφουν τη ζωή,
• την ειρήνη, την αποκήρυξη του πολέμου.

Στην κορυφή της λίστας προτεραιότητα έχει η κατοχύρωση των καθολικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του δικαιώματος στη ζωή όλων των ζωντανών ειδών του πλανήτη. Αυτή η θεμελιώδης ανθρώπινη επιταγή συνεπάγεται μια συλλογική, δημόσια, άμεση, μη μεταβιβάσιμη ευθύνη, η οποία πρέπει να είναι η πρωταρχική λειτουργία των δημοκρατικά εκλεγμένων δημόσιων θεσμών, ώστε να ισχύσει σε παγκόσμια κλίμακα.

Στο πλαίσιο αυτό, προκύπτουν δέκα δεσμεύσεις για την εφαρμογή μιας παγκόσμιας πολιτικής δημόσιας υγείας:

1. Το καθολικό δικαίωμα στη ζωή όλων των κατοίκων της γης πρέπει να είναι ο οδηγός του μέλλοντος της ανθρωπότητας.
2. Η απο-εμπορευματοποίηση της έρευνας και ανάπτυξης, από το εθνικό στο παγκόσμιο επίπεδο, ξεκινώντας με τη συγκέντρωση των επιστημονικών και τεχνολογικών γνώσεων στο πεδίο της υγείας (δημιουργία του πρώτου «Παγκόσμιου Οίκου Υγείας»).
3. Η εφαρμογή ενός «Παγκόσμιου Επιστημονικού Συμφώνου για τη ζωή και την ασφάλεια όλων των κατοίκων της Γης»
4. Η κατάργηση των πατεντών για τα έμβια όντα και την τεχνητή νοημοσύνη: η γνώση και η υγεία είναι παγκόσμια δημόσια αγαθά.
5. Η ανασύσταση μιας κοινής δημόσιας υπηρεσίας για την υγεία, από το τοπικό/εθνικό επίπεδο μέχρι το επίπεδο ηπείρων και κόσμου, παράλληλα με την προτεινόμενη ανασύσταση μιας δημόσιας φαρμακευτικής βιομηχανίας, σε συνεταιριστική βάση, στα αντίστοιχα εδαφικά επίπεδα.
6. Η ενίσχυση των διαδικασιών αναγνώρισης των δικαιωμάτων της φύσης.
7. Ο πολλαπλασιασμός των διαδικασιών προώθησης της αναγνώρισης της ανθρωπότητας ως πολιτικού και θεσμικού υποκειμένου, ως βασικού παράγοντα της παγκόσμιας ρύθμισης.
8. Η παύση ως παράνομων των κερδοσκοπικών χρηματοοικονομικών δραστηριοτήτων (παράγωγα προϊόντα, τραπεζικό απόρρητο, παγκόσμια ιδιωτικά νομίσματα …), της χρηματοδότησης δραστηριοτήτων που είναι επιβλαβείς για την υγεία και τη ζωή στη Γη (μη μεταβολιζόμενα συνθετικά προϊόντα, εξόρυξη, ορυκτά καύσιμα …. ) και της χρηματοδότησης των εξοπλισμών.
9. Η χρηματοδότηση για τη ζωή. Η επανεξέταση της αναδιοργάνωσης της παγκόσμιας χρηματοδότησης με βάση την έμφαση στα δημόσια οικονομικά, τη διαφάνεια και την υπευθυνότητα, το μοντέλο του συνεργατισμού, την αποκέντρωση, την απελευθέρωση από τα μεγάλα παγκόσμια χρηματοοικονομικά ολιγοπώλια των ιδιωτικών επενδυτικών κεφαλαίων («πλανητικοί πειρατές»).
10. Τη δημιουργία ενός Συμβουλίου Ασφάλειας για τα παγκόσμια κοινά δημόσια αγαθά.

3. Οι κοινές δράσεις που θα πραγματοποιηθούν στη διάρκεια των συνόδων G20 και COP26: το από κοινού συμφωνηθέν πρόγραμμα.

Προτείνουμε, για το συγκεκριμένο πρόγραμμα, την ονομασία: "Move Up 2021 Initiative".

Στόχος της πρωτοβουλίας Move Up 2021 θα είναι η ευαισθητοποίηση και η κινητοποίηση των πολιτών υπέρ μιας παγκόσμιας πολιτικής για την υγεία, στη διάρκεια του 2021, χρονιά η οποία καθορίζεται από την καταπολέμηση της πανδημίας του Covid-19 και θα σημαδευτεί από τρία μεγάλα διεθνή γεγονότα: τη Διάσκεψη του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (COP26), με συμπροεδρεύουσες χώρες το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιταλία, τη Σύνοδο των G20 και, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το «Πράσινο Ευρωπαϊκό Deal».

Το βασικό εργαλείο της «Δράσης 2021» θα είναι το: Μνημόνιο των Πολιτών. Προς μια κοινή παγκόσμια πολιτική δημόσιας υγείας.

Με στόχο τη σύνταξη του Μνημονίου των Πολιτών, τη διάδοσή του και την προσέλκυση υποστηρικτών, θα γίνουν συναντήσεις ομάδων εργασίας, δημόσιες συζητήσεις και άλλες εκδηλώσεις, πριν από τη Σύνοδο Κορυφής των G2O για την Υγεία τον προσεχή Μάιο, ενώ το πρόγραμμα θα κορυφωθεί με μια κεντρική πολιτιστική εκδήλωση στην οποία θα παραστούν δεκάδες καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο, τις παραμονές της συνόδου κορυφής των G20 (τέλη Οκτωβρίου) και της Διάσκεψης του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (αρχές Νοεμβρίου).

Στο επίκεντρο της πρωτοβουλίας Move Up 2021 θα είναι οι δύο ακόλουθες βασικές στιγμές:

Για συμμετοχή, επικοινωνήστε στο: join.move.up21@gmail.com