Στο πέμπτο του συνέδριο, που διοργάνωσε το 2016 στο Βερολίνο, το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς (EL) πήρε την απόφαση να ιδρύσει ένα ετήσιο φόρουμ προοδευτικών δυνάμεων, ώστε να μπορεί να παρεμβαίνει αποτελεσματικότερα στον ευρωπαϊκό δημόσιο διάλογο.
Βρείτε την τελική διακήρυξη (αγγλικά, γαλλικά) για λήψη στα δεξιά (PDF)
Μετά το πρώτο φόρουμ που διοργανώθηκε στη Μασσαλία (2017) και το δεύτερο στο Μπιλμπάο (2018), ένα τρίτο φόρουμ πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες, μεταξύ 8 και 10 Νοεμβρίου 2019. Στην εκδήλωση συμμετείχαν 410 άτομα από 37 χώρες, εκπροσωπώντας 148 κόμματα, αλλά και εργατικά συνδικάτα, οργανώσεις και κινήματα.
Ευρύ το φάσμα των συμμετεχόντων
Οι συμμετέχοντες δεν προέρχονταν μόνο από τα κόμματα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς ή το ευρωπαϊκό δίκτυο transform! europe, αλλά και από άλλα προοδευτικά και αριστερά/ σοσιαλιστικά κόμματα, όπως το γαλλικό Génération.s, καθώς και διάφορα μικρότερα πράσινα κόμματα, όπως το: Alliance for Green Socialism (Συμμαχία για τον Πράσινο Σοσιαλισμό, από το Ηνωμένο Βασίλειο) και το ελληνικό κόμμα Οικολόγοι Πράσινοι, δηλαδή, ομάδες πρόθυμες να συνεργαστούν με αριστερά κόμματα και με την ευρωπαϊκή κοινοβουλευτική ομάδα Ευρωπαϊκή Ενωτική Αριστερά/Βόρεια Πράσινη Αριστερά (GUE/NGL). Παρόντα ήταν και πολλά συνδικάτα, όπως η Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Συνδικάτων (ETUC), η Confederazione Generale Italiana del Lavoro(CGIL), καθώς και το βελγικό εργατικό συνδικάτο Métallos MWB FGTB, μαζί με πολλές ΜΚΟ (με έδρα, κυρίως, τις Βρυξέλλες). Ήταν, επομένως, ένα φόρουμ προοδευτικών, πράσινων και αριστερών ευρωπαϊκών δυνάμεων. Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ο σχετικά μεγάλος αριθμός οργανώσεων νέων, οι οποίες έθεσαν την ατζέντα της δικής τους συνέλευσης εντός του φόρουμ και συμφώνησαν να συμμετέχουν στη διαμόρφωση του σχεδίου δράσης για το 2020, η κεντρική ιδέα του οποίου συμπεριλήφθηκε επίσης στην τελική ανακοίνωση του φόρουμ.
Οι στόχοι
Στόχος του φόρουμ είναι η δημιουργία εναλλακτικών λύσεων, η οργάνωση εκστρατειών για συγκεκριμένα θέματα και η δημιουργία ενός χώρου διαλόγου στο πλαίσιο της μάχης για μια Ευρώπη κοινωνικά και οικολογικά βιώσιμη, που θα είναι απολύτως δημοκρατική, θα στηρίζεται στις αρχές της λαϊκής κυριαρχίας, θα είναι απαλλαγμένη από την πατριαρχία και θα αγωνίζεται εναντίον κάθε είδους διάκρισης. Για να επιτύχουμε αυτούς τους στόχους, χρειάζεται να ανανεώσουμε τη μάχη μας ενάντια στην αυξανόμενη επιρροή της ακροδεξιάς, που απειλεί την ίδια τη δημοκρατία μας. Στην πρόσκληση του φόρουμ, περιγράφεται η νέα, «ανησυχητική» κατάσταση που αντιμετωπίζουμε: ο πλανήτης μας φλέγεται, οι δημοκρατίες μας φλέγονται, η κλιματική αλλαγή συνεχίζεται και η λιτότητα δημιουργεί κοινωνικές ανισότητες, υπονομεύοντας τη δημοκρατία που η Δεξιά αμφισβητεί.
Πώς θα αντιμετωπίσουμε αυτές τις προκλήσεις
Η τρέχουσα κατάσταση και τα προβλήματά της συζητήθηκαν (κάποιες από τις συζητήσεις ήταν εντυπωσιακές), ειδικά στις ολομέλειες, από πολλές και ποικίλες οπτικές γωνίες: από την πλευρά της κοινωνίας των πολιτών και των ανθρώπων που σχεδιάζουν πολιτικές στρατηγικές, ή από εκείνη των βουλευτών και των συνδικαλιστών της Αριστεράς, ή ακόμη, με επίκεντρο συγκεκριμένους παράγοντες και δράσεις. Ο Ζαν-Λυκ Μελανσόν από την Ανυπότακτη Γαλλία, για παράδειγμα, περιέγραψε την κρίση πολιτισμού που απειλεί την κοινωνία, όταν αυτή αποκλείει όλο και περισσότερους ανθρώπους από τον πλούτο που παράγει και όταν η λογική της επιτρέπει την καταστροφή των ανθρώπινων, όσο και των φυσικών πόρων. Η Μανόν Ομπρί (συμπροεδρεύουσα της Ευρωομάδας GUE/NGL) συνέχισε στην ίδια γραμμή σκέψης, επισημαίνοντας τις συστημικές αιτίες του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού. Η Ομπρί υποστήριξε ότι η αλλαγή του συστήματος επαφίεται στην Αριστερά και απαιτεί λύσεις και προοπτικές που να είναι αξιόπιστες, αλλά και τρόπους που να είναι εφικτοί. Σύμφωνα με τον Μάρτιν Σίρντεβαν (τον άλλο συμπροεδρεύοντα της GUE/NGL), χρειαζόμαστε ένα νέο μοντέλο αλληλεγγύης. Ο ίδιος ομιλητής αναφέρθηκε στις νομικές εξελίξεις στη Γερμανία. Ο Δημήτρης Παπαδημούλης (Ευρωβουλευτής, Προοδευτική Συμμαχία) παρουσίασε τις τέσσερις κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Αριστερά σήμερα: τις μάχες κατά: της λιτότητας, των συμφωνιών ελεύθερου εμπορίου, του λαϊκισμού της άκρας Δεξιάς, καθώς και τη μάχη για τη δημιουργία ενός νέου κοινωνικού μοντέλου.
Για τη δημοκρατία
Σύμφωνα με τον Βάλτερ Μπάιερ, πολιτικό συντονιστή του transform! europe, ο εθνικισμός και ο νεοφιλελευθερισμός έχουν λάβει άλλη όψη στις μέρες μας, γεγονός που κάνει την Αριστερά σε όλο τον κόσμο να στρέφει την προσοχή της στο θέμα της δημοκρατίας και να εργάζεται συλλογικά, προκειμένου να επινοήσει στρατηγικές συλλογικής αλληλεγγύης, και σε εθνικό και σε διακρατικό επίπεδο.
Ο Γκρέγκορ Γκίσι, Πρόεδρος του Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, θεωρεί ότι είναι απαραίτητο να δημιουργήσουμε ένα νέο ιστορικό μέτωπο απέναντι στη στροφή της κοινωνίας στα δεξιά που, πάνω από όλα, στοχεύει στα πιο αδύναμα μέλη της: τους μετανάστες. Ένα άλλο μέτωπο πρέπει να είναι η μάχη κατά των συνεχιζόμενων επιθέσεων που δεχόμαστε από τον νεοφιλελευθερισμό. Όμως, αν η Αριστερά επιθυμεί να τα βάλει πραγματικά με τους εκατομμυριούχους και τους δισεκατομμυριούχους και να νικήσει, τότε χρειάζεται την υποστήριξη της κοινωνίας, δηλαδή, όλων όσων δεν επιθυμούν να στηρίξουν τα νεοφιλελεύθερα μέτρα. Είπε επίσης, ότι οι εθνικές απαντήσεις δεν αρκούν πλέον: η Αριστερά πρέπει να λάβει ευρωπαϊκή διάσταση. Αλλά για να συμβεί αυτό, απαντά ο Φιλίπ Λαμπέρ (συμπροεδρεύων της Ευρωομάδας των Πρασίνων/ΕΕΣ), πρέπει οι προοδευτικοί άνθρωποι, οι αριστεροί και οι πράσινοι, να αυξηθούν, αν θέλουν να χτυπήσουν αυτό το καταστροφικό σύστημα στην καρδιά του.
Για την κλιματική δικαιοσύνη
Ο Γκιγιόμ Μπαλάς (εθνικός συντονιστής του Generation.s) εξήγησε ότι οι συμμαχίες είναι πιθανές -μπορούν ακόμη και να συμπεριλάβουν τις ανώτερες τάξεις. Για παράδειγμα, η μισή (γαλλική) ελίτ επιθυμεί να υποστηρίξει τα κοινωνικά και τα οικολογικά προγράμματα. Το ερώτημα είναι πώς το παράδειγμα της «παραγωγικότητας», δηλαδή η λογική της ανάπτυξης, μπορεί να αντικατασταθεί από ένα άλλο μοντέλο παραγωγής και αναπαραγωγής. Η Κρίστι Λουίζ Ραντς, από την Ομοσπονδία Νέων Ευρωπαίων Πρασίνων, θύμισε στο ακροατήριο τις συνέπειες των εξορυκτικών πολιτικών, δηλαδή, ότι δεν καταφέραμε να δούμε πως η οικονομική ανάπτυξη συνδέεται με την οικολογική. Ο Ραφαέλ Κορέα, πρώην Πρόεδρος του Ισημερινού, είπε με τη σειρά του ότι η προστασία της φύσης -ενός πόρου ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της ζωής- αποτελεί μια από τις μείζονες ευθύνες της Αριστεράς. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το Σύνταγμα του Ισημερινού κατοχυρώνει τα Δικαιώματα της Φύσης. Στην ομιλία του, αναφέρθηκε στην εγκύκλιο του Πάπα Φραγκίσκου με τον τίτλο: Laudato Si, για το περιβάλλον και την ανθρώπινη οικολογία. Ο Χέλμουτ Σολτς, ευρωβουλευτής του Die LINKE, έθεσε το ερώτημα του πώς μπορούμε να χαράξουμε τον δρόμο προς μια οικονομία που στηρίζεται στην αλληλεγγύη και πρότεινε τη συμπερίληψη της κλιματικής δικαιοσύνης στη Συνθήκη της Λισαβόνας.
Ο ευρωπαίος συνδικαλιστής Ludovic Voet (από την Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Συνδικάτων: ETUC), μίλησε για τη σχέση της κλιματικής αλλαγής με τις μεθόδους παραγωγής και υποστήριξε ότι το περιβόητο «Πράσινο New Deal» αποτελεί ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά πρέπει να συμπεριλάβει και θετικές προοπτικές για τους εργαζόμενους. Επομένως, πρέπει να ξαναδουλευτεί, ώστε να αποβεί ένα «δίκαιο πράσινο new deal». Η Τίνα Σάντμπεργκ, από την οργάνωση Unmasking the green imperialism campaign υποστήριξε ότι η λύση για εναλλακτικές προτάσεις βρίσκεται στον σοσιαλισμό και ότι η αλλαγή της κοινωνίας πρέπει να στηριχθεί στη συνεργασία και την αλληλεγγύη, ώστε να σπάσει η καπιταλιστική λογική. Ο Τιμπόρ Ζάνι, πρώην ευρωβουλευτής από την Ουγγαρία, έκανε έκκληση για οικολογική αλληλεγγύη.
Συλλογική ανάλυση
Αν εξετάσουμε και τις 24 ομιλίες της Ολομέλειας –διάρκειας οκτώ λεπτών η καθεμιά- θα ανακαλύψουμε ότι η βασική κατανόηση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε είναι κοινή. Ωστόσο, η απόφαση να γίνουν οι κεντρικές ομιλίες όλες μαζί, η μια μετά την άλλη, δεν επέτρεψε να συζητηθούν εκείνες που διαφοροποιούνταν ή που ήταν αντίθετες. Αυτό έχει περιορίσει επανειλημμένα τις πολιτικές δυνατότητες της ευρωπαϊκής Αριστεράς για δράση. Επειδή οι ολομέλειες του Φόρουμ δεν αποτελούσαν τον κατάλληλο χώρο για αναλύσεις ή συζητήσεις σε βάθος αναφορικά με τις εναλλακτικές στρατηγικές, οι συζητήσεις αυτές έγιναν, εν μέρει, στα εργαστήρια.
Συλλογική συζήτηση
Τα εργαστήρια επικεντρώθηκαν σε θέματα όπως: η ειρήνη, ως ο ακρογωνιαίος λίθος της αριστερής ευρωπαϊκής στρατηγικής (εργαστήριο που οργάνωσαν από κοινού το ίδρυμα Rosa-Luxemburg-Stiftung και το δίκτυο transform!), οι ριζικές αλλαγές που σημειώνονται στον κόσμο της εργασίας (όπως η «Ουμπεροποίηση» της κοινωνίας και η αυξανόμενη πίεση της ψηφιοποίησης) σε σχέση με τα δικαιώματα των εργαζομένων, οι νέες προκλήσεις του καπιταλισμού της πλατφόρμας, η αυτοδιάθεση των λαών (με βάση τα παραδείγματα της Καταλονίας και της Χώρας των Βάσκων), η σχέση της κοινωνικής ανισότητας με την κλιματική αλλαγή, οι αριστερές βιομηχανικές πολιτικές, η προστασία των δημόσιων υπηρεσιών, η αξία του πολιτισμού για την κοινωνία, η μάχη κατά της ακροδεξιάς και η σχέση μεταξύ πολέμου και μετανάστευσης. Ως προς το τελευταίο, το transform! οργάνωσε μια εξαιρετική έκθεση με τον τίτλο «Τα χρώματα ενός ταξιδιού» (Colours of a journey"), με σκίτσα μικρών προσφύγων που περιγράφουν την εμπειρία τους. Η κοινωνική κατάσταση των γυναικών, η πρόσβασή τους στη σύνταξη και η βία στην οποία εκτίθενται ήταν τα θέματα που συζητήθηκαν στη «Συνέλευση των Γυναικών». Σε ένα εργαστήριο που οργάνωσε το transform!, με θέμα την κατάσταση έκτακτης ανάγκης του κλίματος, τέθηκε το ερώτημα: πώς μπορούμε να χτίσουμε γέφυρες μεταξύ της επιστημονικής γνώσης και της πολιτικής και κοινωνικής πραγματικότητας, και πώς μπορούμε να μετατρέψουμε τη θεωρία σε πολιτική δράση; Στο ίδιο εργαστήριο εγκαινιάστηκε η συνεργασία ανάμεσα στο transform! και το Green European Foundation (Πράσινο Ευρωπαϊκό Ίδρυμα: GEFS), το Foundation for European Progressive Studies (Ίδρυμα Προοδευτικών Ευρωπαϊκών Μελετών :FEPS) και ΜΚΟ που εργάζονται σε αυτόν τον τομέα.
Και η συνέλευση των συνδικαλιστών, που είχε πάνω από 60 συμμετέχοντες, θα αρχίσει να εργάζεται για ένα «δίκαιο πράσινο new deal» ως όραμα και ως οδηγό.
Οι πολλαπλές συνελεύσεις (των γυναικών, των νέων και των συνδικαλιστών) και τα εργαστήρια αποτέλεσαν χώρους συζήτησης. Οι συμμετέχοντες μπορούσαν να διατυπώσουν τα ερωτήματά τους και να κάνουν ορατές τις όποιες αποκλίνουσες θέσεις τους. Το κοινό ήθελε απαντήσεις: οι αρχικές απαντήσεις δεν ήταν αναλυτικές, στη συνέχεια όμως εξετάστηκαν κριτικά και συζητήθηκαν διεξοδικά. Τα επιχειρήματα επαναδιατυπώθηκαν και αμφισβητήθηκαν εκ νέου. Ήταν ένα σεμινάριο κριτικής σκέψης και ο πραγματικός λόγος για τον οποίο δημιουργήθηκε το φόρουμ.
Συλλογική κινητοποίηση
Η τελική διακήρυξη του φόρουμ μιλά για την πρόοδο που έχει γίνει σε σύγκριση με τα δύο προηγούμενα χρόνια και περιγράφει το Φόρουμ ως χώρο πολιτικής δουλειάς, συνεργασίας και λήψης αποφάσεων για συγκλίνουσες δράσεις. Το 2020 θα αποτελέσει έτος συλλογικών κινητοποιήσεων και θα καταρτιστεί σχέδιο δράσης για τον σκοπό αυτό. Οι στόχοι που διατυπώνονται στην τελική διακήρυξη χρειάζονται επειγόντως υποστήριξη και συστηματική προσέγγιση. Περιλαμβάνουν: τη μάχη για την πλήρη απασχόληση, αλλαγές στους τρόπους παραγωγής και αναπαραγωγής, την υπεράσπιση του δημόσιου τομέα, την ισότητα των φύλων και την απόρριψη κάθε μορφής διάκρισης, τη μετατροπή της Ευρώπης σε ζώνη απαλλαγμένη από πυρηνικά όπλα και τη μάχη για την απαγόρευση των πυρηνικών όπλων (Συνθήκη για την απαγόρευση των πυρηνικών όπλων: TPNW), τη μάχη για μια Ευρώπη που επικεντρώνεται στους ανθρώπους και όχι στα κέρδη, και τη δημιουργία μιας αριστερής ευρωπαϊκής πολιτικής που θα εμπεριέχει τους στόχους του μανιφέστου του Βεντοτένε και θα μετατρέψει τις ιδέες του σε απτές πολιτικές.
Περίληψη
Συνοπτικά, το 3ο Ευρωπαϊκό Φόρουμ Προοδευτικών Δυνάμεων κατάφερε πολλά παραπάνω από το να είναι απλή βιτρίνα της ευρωπαϊκής Αριστεράς. Ήταν ένα φόρουμ με πολύ σημαντικές ομιλίες και ακόμη πιο ενδιαφέρουσες συζητήσεις, που συγκρότησε ομάδες εργασίας και συνελεύσεις, που άνοιξε νέους δρόμους συνεργασίας. Οι συμμετέχοντες εργάστηκαν σκληρά, δικτυώθηκαν και έκαναν σχέδια. Όλα αυτά είναι ζωτικής σημασίας, ειδικά για τα μικρότερα κόμματα και οργανώσεις, που είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν μεγάλο αριθμό στελεχών της ευρωπαϊκής Αριστεράς.
Αν θέλουμε το Ευρωπαϊκό Φόρουμ να έχει αντίκτυπο και πέρα από την Αριστερά και να δημιουργήσει τριγμούς στο ευρύτερο ευρωπαϊκό κοινό, όπως συμφωνήσαμε στο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Αριστεράς το 2016 στο Βερολίνο, είναι απαραίτητο να το θεωρήσουν σημαντικό και οι πρόεδροι των κομμάτων μελών της Ευρωπαϊκής Αριστεράς. Είναι απαραίτητο να συμμετέχουν και αυτοί στις συζητήσεις μας, να αναζητήσουν κι αυτοί, μαζί με μας, τις απαντήσεις, ώστε «να πηγαίνουμε μπροστά ρωτώντας!»