Στην παρούσα κατάσταση, η νέα κυβέρνηση της Κροατίας δείχνει ξεκάθαρα την πρόθεσή της να ακολουθήσει τις αρνητικότερες ευρωπαϊκές πολιτικές τάσεις, όπως αυτές παρατηρούνται, για παράδειγμα, στην Πολωνία, την Ουγγαρία και την Ουκρανία. Τρεις μήνες νωρίτερα ένας συνασπισμός δεξιών κομμάτων κατέκτησε την εξουσία.
Ο προηγούμενος σοσιαλδημοκρατικός συνασπισμός αντικαταστάθηκε από το HDZ και ένα συνασπισμό που περιλαμβάνει πολλά μικρά δεξιά και ακροδεξιά κόμματα. Το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα κυβέρνησε τη χώρα τα τελευταία τέσσερα χρόνια μαζί με αρκετά φιλελεύθερα κόμματα.
Για τους σκοπούς του άρθρου, πρέπει να επισημανθεί ότι η αποκαλούμενη δεξιά επανάσταση στην Κροατία ξεκίνησε τέσσερα ή πέντε χρόνια πριν. Η καινούρια εποχή του HDZ ξεκίνησε την ίδια ακριβώς περίοδο που ξεκίνησαν και οι νομικές ενέργειες κατά του προηγούμενο ηγέτη του, Ιβο Ζαναντερ (που του απαγγέλθηκαν κατηγορίες για διαφθορά) με τα ποσοστά του κόμματος να βρίσκονται στα χαμηλότερα επίπεδα σε όλη την ιστορία του. Εκείνη την περίοδο, η νέα ηγεσία του κόμματος και ο νέος πρόεδρος Τόμισλαβ Καραμάρκο προσπαθούσαν να προετοιμάσουν το κόμμα για νέες προκλήσεις και να ενισχύσουν τις αντοχές του για τις επόμενες εκλογές.
Το νέο πολιτικό παράδειγμα είναι η σύνθεση δύο πολιτικών παραδόσεων: του πολιτισμικού νεοσυντηρητισμού και των συντηρητικών οικονομικών πολιτικών του «Τρίτου Δρόμου» (που δεν είναι ούτε σοσιαλισμός, ούτε νεοφιλελευθερισμός). Αρχικά το HDZ αποφάσισε να ξεκινήσει τις αποκαλούμενες πολιτισμικές συγκρούσεις με σκοπό να μετασχηματίσει και να επαναδιαμορφώσει την πολιτική και πολιτισμική ζωή του έθνους. Για να το επιτύχουν αυτό χρησιμοποίησαν διάφορες μεθόδους: μια φλογερή αντικομμουνιστική ρητορική, μια επιμονή στη δημόσια σφαίρα στις παραδόσεις και τις αξίες της οικογένειας, που έχουν τις ρίζες τους στην αυστηρή Καθολική έλλειψη ανεκτικότητας, καθώς επίσης και την αναζωογόνηση των αποκαλούμενων «από τα κάτω» πρωτοβουλιών (ένα παράδειγμα είναι η επιτυχία του αντι – LGBT δημοψηφίσματος του 2013). Δευτερευόντως, το HDZ σχεδίασε να εφαρμόσει συγκεκριμένες ιδέες του γερμανικού πλαισίου της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς. Αυτό το παράδειγμα συνδυάζει την ιδιωτική επιχειρηματικότητα, τον καπιταλισμό της ελεύθερης αγοράς και μια μικρή, αλλά ισχυρή κυβέρνηση. Ο ρόλος του κράτους υπ’ αυτές τις συνθήκες είναι τριπλός: να προφυλάσσει τις επιχειρήσεις, να ελέγχει τις κοινωνικές συγκρούσεις και να εισάγει μια νέα ηθική.
Τώρα, με το HDZ στην κυβέρνηση, αντιμετωπίζουμε πολύ πιο ανησυχητικές τάσεις. Μεταξύ αυτών, μπορούμε να δώσουμε έμφαση σε μερικές, με πιο πρόσφατη την εκκλησιαστικοποίηση της ανώτερης εκπαίδευσης (για παράδειγμα, η προσπάθεια της συγχώνευσης του τμήματος Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών στο Ζάγκρεμπ με το Καθολικό τμήμα Θεολογίας). Ένα ακόμα παράδειγμα που αξίζει να σημειωθεί είναι η επίθεση στην ανεξάρτητη δημοσιογραφία (παραδείγματα περιλαμβάνουν την αναστολή λειτουργίας του Ταμείου για τα μη κερδοσκοπικά μέσα ενημέρωσης, την αλλαγή προσωπικού στην εθνική τηλεόραση με πολιτικά κίνητρα και την παραίτηση του προέδρου του Συμβουλίου για τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης, της κυριότερης ρυθμιστικής αρχής των μέσων ενημέρωσης στη χώρα, που οδήγησε στην απαίτηση της κυβέρνησης να διαλυθεί ολόκληρο το συμβούλιο).
Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η ανοιχτός και κατηγορηματικός εγκωμιασμός του κροατικού καθεστώτος Κουισλινγκ που είχε την εξουσία κατά το Β’ ΠΠ. Οι αξιωματούχοι της υψηλότερης βαθμίδας του νέου κράτους προωθούν ιδέες που έχασαν κάθε έρεισμα 70 χρόνια πριν (για παράδειγμα ο Αντιπρόεδρος του Κοινοβουλίου παρελαύνει με εκατοντάδες υποστηρικτές της Ουστάσας, ο υπουργός Πολιτισμού υπερασπίζεται ανοιχτά αναθεωρητικές απόψεις, ο υπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ απειλεί δημοσιογράφους και εργαζόμενους του πολιτισμού που αντιτίθενται στις απόψεις τους κτλ).
Και δεν είναι μόνο αυτά! Υπάρχουν κάποιες ιδιαιτερότητες στην εσωτερική πολιτική μας ζωή που αξίζουν αναφοράς. Μεταξύ αυτών, το γεγονός ότι αξιωματούχοι συνεχώς απειλούν με εκκαθάριση όποιον τολμά να αναφέρει οτιδήποτε έχει να κάνει με τη Γιουγκοσλαβία ή τον κομμουνισμό στη δημόσια σφαίρα.
Επίσης, αξιωματούχοι έχουν απειλήσει να ξεκινήσουν μια νέα μεταρρύθμιση του σχολικού προγράμματος, απομακρύνοντας όλα τα ακατάλληλα θέματα από τα περιεχόμενά τους. Εν τω μεταξύ, πίσω απ’ όλ’ αυτά, χωρίς φασαρία, η πεπατημένη ακολουθείται σχετικά απρόσκοπτα. Η νέα κυβέρνηση σχεδιάζει, έτσι, να ιδιωτικοποιήσει την υγειονομική ασφάλιση, όπως επίσης και άλλα δημόσια αγαθά, όπως οι αυτοκινητόδρομοι, η ενέργεια, οι σιδηρόδρομοι, οι τουριστικές εγκαταστάσεις, τις πετρελαϊκές εταιρείες κτλ.
Μετάφραση: Πέτρος Κοντές