Ο Αϊμάν Οντέχ είναι μέλος της Κνέσετ, αρχηγός του εβραιο-αραβικού Συνασπισμού της Ριζοσπαστικής Αριστεράς Χαντάς και συντονιστής της Κοινής Λίστας. Με 13 έδρες, ο συνασπισμός που απαρτίζεται από το κομμουνιστικό, το Παλαιστινιακό-εθνικιστικό και το Μουσουλμανικό κόμμα έγινε η τρίτη πολιτική δύναμη στο Ισραήλ. Τα πολιτικά δικαιώματα, η κοινωνική δικαιοσύνη και η μάχη ενάντια στην κατοχή βρίσκονται στον πυρήνα του πολιτικού του έργου.
(Πολλές ευχαριστίες στον φίλο και σύντροφο Ταρίκ Χαμπασί από τα γραφεία του Ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ στο Ισραήλ για την πραγματοποίηση αυτής συνέντευξης).
Μαξίμ Μπερνατούιλ: Κ. Οντέχ, εκτός των καθηκόντων σας ως δικηγόρος πολιτικών δικαιωμάτων και ως αρχηγός του κόμματος Χαντάς (εβραιο-αραβικός συνασπισμός της ριζοσπαστικής Αριστεράς), γίνατε μέλος της Κνέσετ και επικεφαλής της Κοινής Λίστας – μιας εκλογικής πλατφόρμας που συγκεντρώνει το Χαντάς, την Ενωμένη Αραβική Λίστα, το Μπαλάντ (την Εθνική Δημοκρατική Συμμαχία) και το Τα’αλ (το Αραβικό Κίνημα για την Ανανέωση). Πως γεννήθηκε η Κοινή Λίστα, και ποιες ήταν οι δυσκολίες που την εμπόδιζαν να δημιουργηθεί νωρίτερα;
Αϊμάν Οντέχ: Η ίδρυση της Κοινής Λίστας μπορεί να εξηγηθεί από πολλούς λόγους. Βεβαίως, η καταπίεση και οι διακρίσεις απέναντι στην αραβική κοινότητα στο Ισραήλ έπαιξε σπουδαίο ρόλο στο κτίσιμο αυτού του συνασπισμού. Οι προκλήσεις και ο ρατσισμός ενάντια στον αραβικό πληθυσμό έχουν αυξηθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια. Όμως η απόφαση να αυξηθεί το όριο για την πρόσβαση στο Κοινοβούλιο που πάρθηκε από τον Άβιγκντορ Λίμπερμαν ήταν η αφορμή που ουσιαστικά συσπείρωσε τα αραβικά κόμματα. Ήταν ζήτημα επιβίωσης. Θα μπορούσε όμως να έχει άλλη μορφή. Αρχικά, μια πρόταση που υπήρχε στο τραπέζι ήταν η δημιουργία δύο κομμάτων. Όμως η θέληση του λαού να μας δει να κατεβαίνουμε ως μια ενιαία πλατφόρμα μας ενθάρρυνε να ξεπεράσουμε τις διαφορές μας και να είμαστε ενωμένοι στις προηγούμενες εθνικές εκλογές.
Η Κοινή Λίστα κατάφερε να γίνει η τρίτη πολιτική δύναμη, με 13 βουλευτές. Πως θα αξιολογούσατε αυτό το εντυπωσιακό αποτέλεσμα;
ΑΟ: Πλέον αποτελούμε μία πολιτική δύναμη που δεν μπορεί κανείς να αγνοήσει. Αλλά και πάλι, θα μπορούσαμε να ασκήσουμε μεγαλύτερη επιρροή αν ο διαχωρισμός μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς ήταν εντονότερος. Αναμφίβολα, αν ανατρέξουμε στην πολιτική ιστορία του Ισραήλ, η καλύτερη περίοδος για τα αραβικά κόμματα ήταν όταν εξελέγη Πρωθυπουργός ο Γιτζάκ Ράμπιν, αναλαμβάνοντας την ειρηνευτική διαδικασία με τους Παλαιστίνιους. Το κεντρικό πολιτικό κλίμα ήταν πολύ πιο πρόσφορο για να επηρεάσουμε την πολιτική της χώρας από ό,τι τώρα. Το απρόσμενα υψηλό ποσοστό του Μπέντζαμιν Νετανιάχου, του οποίου το κόμμα Λικούντ κέρδισε 30 έδρες, θέτει τη δική μας επιτυχία σε μειονεκτική θέση. Αλλά και πάλι, κερδίσαμε σε ορατότητα, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Τώρα, ο κόσμος ξέρει για μας και την πολιτική μας ατζέντα. Οι Παλαιστίνιοι κάτοικοι του Ισραήλ αναμένουν πλέον ότι θα τα πάμε καλύτερα στις επόμενες εκλογές, ώστε να μπορέσουμε να βελτιώσουμε ακόμα περισσότερο την κατάστασή τους.
Πως τα πάει η Κοινή Λίστα «στα εσωτερικά»; Σε καθημερινή βάση, δεν είναι περίπλοκο να δουλεύεις μεταξύ εταίρων με τόσο διαφορετικές πολιτικές κουλτούρες;
ΑΟ: Πήραμε μια στρατηγική απόφαση να μην αφήσουμε τις διαφορετικές ιδεολογικές μας αντιμετωπίσεις να υπερισχύσουν του κοινού προγράμματος πάνω στο οποίο συμφωνήσαμε όλοι οι συμμετέχοντες στην Κοινή Λίστα. Θα έλεγα πως ψηφίσαμε ομόφωνα περίπου στο 90% των θεμάτων που αντιμετωπίσαμε. Είναι αλήθεια, όμως, ότι από τη στιγμή που θίγονται αρκετά σημαντικά κοινωνικά ζητήματα όπως τα γυναικεία και ΛΟΑΤ δικαιώματα, δίνεται η ελευθερία στα μέλη των κομμάτων να ψηφίσουν σύμφωνα με τις αξίες και τις αρχές τους. Δεν είναι πάντοτε εύκολο, και δεν μπορούμε να αποφεύγουμε πάντα τις διαφωνίες μεταξύ μας. Σε αυτή τη γωνιά του κόσμου, μπορεί να σκοτωθεί κανείς λόγω της εθνικότητάς του ή για πράγματα όπως ο σεξουαλικός προσανατολισμός του. Αλλά, παρ’όλα αυτά, έχουμε καταφέρει να κτίσουμε την Κοινή Λίστα και, ακόμα πιο σημαντικό είναι ότι, καταφέραμε την εδραιώσουμε.
Στην Παλαιστινιακή διασπορά, κάποιοι βλέπουν κριτικά την Κοινή Λίστα, και μόνο στην ιδέα ότι συμμετέχει στην ισραηλινή πολιτική σκηνή. Τι θα λέγατε σε αυτούς;
ΑΟ: Είμαστε πολίτες εδώ. Είναι στρατηγική απόφαση να παραμείνουμε πολίτες στην πατρίδα μας. Ο αγώνας για πλήρη ιθαγένεια εντάσσεται σε αυτό το πλαίσιο, και στοχεύει στο να βελτιώσει την καθημερινή ζωή των ανθρώπων, της εργατικής τάξης. Δεν μπορούμε να τους απογοητεύσουμε. Μετά τη Νάκμπα, δεν μπορεί κανείς να μας κατηγορήσει επειδή μείναμε στον τόπο μας, επειδή θέλουμε να ζήσουμε εδώ με αξιοπρέπεια. Και ο πυρήνας της στρατηγικής μας έχει ως εξής: θέλουμε τη λύση των δύο κρατών! Και παράλληλα εμείς, οι Παλαιστίνιοι του Ισραήλ, θα παραμείνουμε στην πατρίδα μας.
Δεν θα μας χορηγηθεί πλήρης ιθαγένεια εν μία νυκτί, Θα είναι ένας μακρύς αγώνας, αποτελούμενος από πολλές μικρές νίκες στο δρόμο προς αυτό τον στόχο. Βήμα βήμα, θα φτάσουμε εκεί. Για να είμαστε ξεκάθαροι, δεν αντιλαμβανόμαστε την ισραηλινή ιθαγένεια ως υποκατάστατο της παλαιστινιακής-αραβικής μας ταυτότητας. Ως Παλαιστίνιοι Άραβες παλεύουμε για ισότητα με την εβραϊκή πλειοψηφία του Ισραήλ. Εν ολίγοις, για τα εθνικά δικαιώματα παράλληλα με τα πολιτικά δικαιώματα. Ο αγώνας μας για πλήρη ιθαγένεια θα μας δώσει τη δυνατότητα να βοηθήσουμε τα αδέρφια μας στη Δυτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας. Αυτή είναι η αξία μας, ως Κοινή Λίστα. Επειδή, κάνοντας αυτό, ενισχύουμε την αντίσταση ενάντια στην κατοχή της Παλαιστίνης και ταυτόχρονα συμβάλλουμε στη διαμόρφωση της ισραηλινής κοινής γνώμης προς μια δίκαιη λύση για την περιοχή. Χωρίς αγώνα ενάντια στην κατοχή εντός του κράτους των ίδιων των αυτουργών, τίποτα δεν θα αλλάξει.
Δείτε την αλγερινή αντίσταση ενάντια στη γαλλική αποικιοκρατική δύναμη. Φυσικά, ο αλγερινός λαός είναι ο κύριος παράγοντας της απελευθέρωσής του. Αλλά η αυξανόμενη πολιτική πίεση ενάντια στον βρώμικο γαλλικό πόλεμο μέσα στην ίδια τη Γαλλία έπαιξε επίσης σημαντικό ρόλο στον αγώνα για την ανεξαρτησία του αλγερινού λαού. Ο Ζαν-Πωλ Σαρτρ συνόψισε πολύ καλά την κατάσταση, και αυτό το απόσπασμα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και στη δική μας κατάσταση εδώ: «Η αποικιοκρατία είναι ντροπή μας, χλευάζει τους νόμους μας, τους γελοιοποιεί. Μας μολύνει με το ρατσισμό της. […] Ο ρόλος μας είναι να συμβάλλουμε στο θάνατό της. Το μόνο πράγμα που μπορούμε και θα έπρεπε να προσπαθήσουμε να κάνουμε -αλλά που σήμερα είναι ό,τι πιο σημαντικό- είναι να αγωνιστούμε για να απελευθερώσουμε και τους Αλγερινούς και τους Γάλλους από την αποικιοκρατική τυραννία». Η Κοινή Λίστα είναι εδώ για να συμβάλλει στην απελευθέρωση των Ισραηλινών από την αποικιοκρατική τυραννία. Οι Παλαιστίνιοι του Ισραήλ αποτελούν το 20% του πληθυσμού του, και με αυτό τον τρόπο μπορούμε να βοηθήσουμε στον συνολικό παλαιστινιακό αγώνα για την εθνική χειραφέτηση. Αλλά αυτή η δύναμη μπορεί να παράγει αποτελέσματα μόνο αν εμείς διατηρήσουμε την ιθαγένειά μας και βελτιώσουμε περαιτέρω την παρουσία μας στην Κνέσετ.
Η πρώτη δράση σας ως βουλευτής ήταν να ξεκινήσετε μια ειρηνική πορεία ενάντια στην κατεδάφιση των ξακουστών μη αναγνωρισμένων χωριών των Βεδουίνων, από την έρημο Νεγκέβ/Νακάμπ ως την Κνέσετ. Γιατί οι ισραηλινές αρχές επιμένουν να μην αναγνωρίζουν τα χωριά των Βεδουίνων;
ΑΟ: Ο ακρογωνιαίος λίθος του Σιωνισμού μπορεί να εκφραστεί σε μια απλή πρόταση: «άρπαξε όσα περισσότερα κομμάτια γης μπορείς, με όσο λιγότερους Άραβες γίνεται επάνω τους». Περί αυτού ακριβώς πρόκειται όταν οι ισραηλινές αρχές αρνούνται να χορηγήσουν στους Βεδουίνους την άδεια να ζήσουν με αξιοπρέπεια στα χωριά τους και προσπαθούν να τους βάλουν σε νεόδμητες πόλεις. Άλλη μια φορά, ο αγώνας για ισοπολιτεία δεν θα κερδηθεί εν μία νυκτί. Θέλουμε να φτάσουμε στο στόχο μας βήμα βήμα, πείθοντας σταδιακά την εβραιο-ισραηλινή κοινότητα. Δεν είναι όνειρο. Πίσω στην εποχή του Γιατζάκ Ράμπιν, οι ισραηλινές αρχές αναγνώρισαν όλα τα βόρεια χωριά των Βεδουίνων. Φάνηκε πολύ φυσικό στην κοινή γνώμη, και ο κόσμος αναρωτιόταν ακόμη και γιατί δεν είχε γίνει νωρίτερα.
Η αναγνώριση των χωριών των Βεδουίνων στη Νεγκέβ θα ωφελούσε όλους τους πολίτες του Ισραήλ, Εβραίους και Άραβες εξίσου. Δεν είναι μικρό πρόβλημα. Ας μην ξεχνάμε πως, αν και οι Άραβες πολίτες αυτών των χωριών αντιπροσωπεύουν το 30% των κατοίκων της Νεγκέβ, οι διαμαρτυρίες τους συνεχώς αποσιωπούνται. Αυτός είναι ο λόγος που αποφασίσαμε ότι αν η Κνέσετ δεν πάρει στα χέρια της αυτό το ζήτημα, τότε θα πρέπει να έχουμε φυσική παρουσία εκεί και να κάνουμε τη φωνή μας να ακουστεί.
Αυτό το καλοκαίρι, το 18 μηνών αγόρι Άλι Νταουάμπσεχ σκοτώθηκε μετά από φωτιά που έβαλαν άποικοι στο σπίτι της οικογένειάς του στο χωριό Ντούμα, νότια της πόλης Ναμπλούς, στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη. Ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου μίλησε για πρώτη φορά για εβραϊκή τρομοκρατία, και πρότεινε να επεκταθούν οι αντιτρομοκρατικοί νόμοι που έχουν σχεδιαστεί για τους Παλαιστίνιους, και στους Ισραηλινούς Εβραίους. Τι θα κάνατε εσείς στη θέση του;
ΑΟ: Είμαι κάθετα αντίθετος με αυτούς τους νόμους, για τους Άραβες και τους Εβραίους εξίσου. Από τη στιγμή που συλλαμβάνονται άνθρωποι στη βάση της αντιτρομοκρατίας, εξαφανίζονται για το δικαστικό σύστημα για όσο χρόνο βολεύει τις ισραηλινές αρχές. Οι εγκληματίες που σκότωσαν τον Άλι Νταουάμπσεχ και την οικογένειά του πρέπει να πάνε σε δίκη, να δικαστούν και να τιμωρηθούν σύμφωνα με το γράμμα του νόμου. Η ισραηλινή κυβέρνηση έχει όλα τα εργαλεία να διασφαλίσει μια τέτοια διαδικασία, αλλά δεν κάνει τίποτα. Σε κάθε περίπτωση, ακόμα κι αν αυτοί οι δολοφόνοι δικάζονταν δίκαια, αυτό δεν θα εμπόδιζε να συμβούν μελλοντικά κι άλλες επιθέσεις. Ο μόνος τρόπος είναι να μπει ένα τέλος στην κατοχή, και να σταματήσει η αντίθεση στη γέννηση ενός Παλαιστινιακού κράτους δίπλα στο κράτος του Ισραήλ εντός των συνόρων του 1967.
Ισραηλινοί αξιωματούχοι εξακολουθούν να δηλώνουν πως ό,τι έγινε στην Ντούμα μπορεί να οφείλεται σε κάποιους τρελούς, ότι δεν πρόκειται για συστηματικό πρόβλημα. Πράξη παραφροσύνης λίγων μαύρων προβάτων ή άμεση επίπτωση του θεσμικού ρατσισμού και της κατοχής;
ΑΟ: Η νομιμοποίηση όλων αυτών των ρατσιστικών επιθέσεων βρίσκεται στην ίδια την ισραηλινή κυβέρνηση, και πέρα από αυτή, στη Σιωνιστική ιδεολογία. Οι Εβραιο-Ισραηλινοί, και ειδικά εκείνοι που ζουν σε αποικίες, υποβάλλονται σε πλύση εγκεφάλου με βάση τον αντι-αραβικό ρατσισμό και τη νομιμοποίηση της αποικιοκρατίας της Παλαιστινιακής γης. Η απάντηση σε αυτό τον αυξανόμενο ρατσισμό που ξεκινάει από τα πάνω είναι, για άλλη μια φορά, να δώσουμε ένα τέλος στην κατοχή.