Αυτό το δεύτερο διεθνές συνέδριο του transform! Danmark- το πρώτο οργανώθηκε πριν ένα χρόνο-επιβεβαίωσε ότι η προώθηση μιας συζήτησης πάνω στις εναλλακτικές της ανάπτυξης μετά το περυσινό συνέδριο για την “κρίση στην Ευρώπη-αριστερές εναλλακτικές” ήταν σωστή επιλογή.
Υπήρξε μεγάλον ενδιαφέρον ακόμα και πριν το συνέδριο. Παρόλο που επιλέξαμε να είμαστε λιγότερο φιλόδοξοι από περυσι – οργανώνοντας ένα μονοήμερο συνέδριο φέτος- γύρω στους 140 συμμετέχοντες παρευρέθηκαν που ξεπερνούσαν τον χώρο του δωματίου. Οι συμβολές των ομιλητών ήταν πολύ υψηλής ποιότητας, οι οποίες έκαναν το συνέδριο αξιομνημόνευτο για το κοινό. Η πολύ θετική αναγνώριση που υπήρξε μετά το επιβεβαιώνει αυτό σε αυτήν την περίπτωση.
Το συνέδριο συνεχίζει και διευρύνει τη συζήτηση σχετικά με τις αριστερές εναλλακτικές λύσεις, εστιάζοντας στον αναγκαίο διάλογο για τις οικολογικές και δίκαιες εναλλακτικές λύσεις στην περιβαλλοντική και επικρατούσα οικονομία και σκέψη.
Το συνέδριο έδειξε την παραπάνω ανάγκη. Η ανάπτυξη έχει γίνει μάντρα σε περιόδους κρίσης και ύφεσης, με την ανάγκη για θέσεις εργασίας. Ωστόσο, δεν υπάρχουν εναλλακτικές στην προσπάθεια να σκεφτούμε διαφορετικά και κριτικά πάνω στην ανάπτυξη και στην επεξεργασία εναλλακτικών πολιτικών, ακόμα και σε περιόδους κρίσης, όταν στόχος είναι ο μετασχηματισμός και η αλαγή των κοινωνιών σε περιβαλλοντικά και κοινωνικά βιώσιμες και δίκαιες κοινωνίες.
Οι ομιλητές
Η Γκαμπριέλε Μιχαλιτς, πολιτικός επιστήμονας και οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης, μίλησε για το ζήτημα διαμόρφωσης νεοφιλελεύθερων υποκειμένων και για το πως ο νεοφιλελεύθερισμός έχει επεκταθεί σε όλες τις πλευρές της κοινωνίας και μέσα στο κάθε άτομο- μια έκφραση της θεωρίας του ανθρώπινου κεφαλαίου. Υπογράμμισε 9 αξιώματα τα οποία υποκινούν το υποσυνείδητο στην νεοφιλελεύθερη κοινωνία: αυτοδυναμία (εστίαση στον εαυτό), επιχειρηματικό πνεύμα, δραστηριότητα (συνδέεται με την πρωτοβουλία), καταλληλότητα, επιλογή (συνδέεται με την αγορά), ανταγωνισμός, αυτοπαραγωγή, αρχή της αξιοκρατίας (βασική αρχή της ανισότητας), αμεροληψία (αλλά όχι διακαιοσύνη), και ιδιωτικοποίηση. Επίσης υπογράμμισε ότι βασισμένος σε αυτές τις εκτιμήσεις ο δημόσιος τομέας περιορίζεται και ο φεμινισμός π.χ. γίνεται ατομικό πρόβλημα- μια γυναίκα πρέπει να αυτο-χειραφετηθεί. Δεν είναι πλέον συλλογική εργασία. Είναι ένας εξατομικευμένος αγώνας επιβίωσης. «Η αριστερά πρέπει να αμφισβητήσει και να εναντιωθεί σε αυτές τις νεοφιλελεύθερες παραδοχές,» δήλωσε. «Πρέπει να προσπαθήσουμε να επεξεργαστούμε εναλλακτικές προσεγγίσεις στην ανάπτυξη καθώς και μια συζήτηση για την υποανάπτυξη».”.
Η Ίνγκε Ρόπκε, Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Ααλμποργκ στη Δανία, εστίασε στην ανάγκη για μια οικολογική οικονομολογία. Εξήγησε γιατι το ΑΕΠ είναι ακατάλληλη μέτρηση κοινωνικής ευημερίας καθώς τα κοινωνικά επιδόματα και έξοδα καταμετρούνται θετικά στο ΑΕΠ- και αναφέρθηκε στη «μανία ΑΕΠ» που έχουν οι σημερινές κοινωνίες. Με αφετηρία τον «κοινωνικό μεταβολισμό», εξήγησε την ανθρώπινη αλληλεπίδραση με τη βιόσφαιρα και ότι η έκταση της κατανάλωσης είναι ύψιστης σημασίας για την βιόσφαιρα. Τώρα βλέπουμε τα σημάδια των πλανητικών ορίων στη μορφή της κλιματικής αλλαγής μεταξύ άλλων. Η Ίνγκε Ρόπκε μας συνέστησε να δούμε το http://www.stockholmresilience.org/21/research/research-programmes/planetary-boundaries.htmlRockström videohttp://www.stockholmresilience.org/21/research/research-programmes/planetary-boundaries.html σχετικά με τα πλανητικά όρια. Πρότεινε την ανάγκη να μελετήσουμε διαφορετικούς δείκτες έκτασης, συμπεριλάμβανομένης της παγκόσμιας εξαγωγής και των υλικών ροών ορυκτών καυσίμων, ορυκτών, μετάλλων και βιομαζών καθώς και την έκταση της τοπικής και περιφερειακής κατανάλωσης σε σχέση με «ολόκληρο τον κόσμο». Επισήμανε την ανάγκη για μια κοσμοθεωρία, η οποία λαμβάνει υπόψη της το ότι «όταν εγώ χρησιμοποιώ τους πόρους, εσύ δεν μπορείς να τους χρησιμοποιήσεις» και το «τα χρήματα μπορούν να επεκταθούν αλλά όχι η πραγματική οικονομία». Για αυτό χρειαζόμαστε μια νέα εννοιολόγηση της άνισης ανταλλαγής, η οποία δεν κοιτά μόνο τις εμπορικές σχέσεις με χρηματικούς όρους αλλά επίσης περιλαμβάνει τους υλικούς όρους όπου οι παγκόσμιες ανισότητες υπερισχύουν περισσότερο από ότι με χρηματικούς όρους.
Ο Πέτερ Νες, Καθηγητής στο Νορβηγικό Πανεπιστήμιο Βιολογικών Επιστημών, μίλησε για την θεμελιακή αντίφαση μεταξύ ενός κερδοσκοπικού οικονομικού συστήματος και της μακροπρόθεσμης περιβαλλοντικής βιωσιμότητας. Σε μια κερδοσκοπική οικονομία, η συσσώρευση κεφαλαίου είναι η βασική κινητήρια δύναμη, και η μη ανάπτυξη στην οικονομία έχει την τάση να οδηγεί σε σοβαρές οικονομικές και κοινωνικές κρίσεις. Από την άλλη πλευρά, η αποσύνδεση της οικονομικής ανάπτυξης από την εξάντληση των πόρων και την περιβαλλοντική υποβάθμιση είναι δυνατή μόνο μέσα σε συγκεκριμένους τομείς ή τύπους προϊόντων και από μια προοπτική σύντομου σχετικά διαστήματος. Ο Πέτερ Νες έδωσε παραδείγματα από την πολεοδομία στη Δανία και τη Νορβηγία για να εξηγήσει γιατί οι καλές πρωτοβουλίες για τη μείωση της χρήσης πόρων υπονομεύονται από φαινόμενα υποτροπής αν οι κοινωνίες δεν μετασχηματιστούν σε κοινωνίες δομημένες πάνω στην περιβαλλοντική και κοινωνική βιωσιμότητα- και κατέληξε ότι η πράσινη ανάπτυξη είναι μια ψευδαίσθηση. Επιπλεόν, εξήγησε πως οι υποθέσεις για τη δυνατότητα ενός σταθερού καπιταλισμού αγνοούν τη σχέση μεταξύ καφαλαίου και υπεραξίας, η οποία αποτελεί έναν ισχυρό μηχανισμό που οδηγεί την καπιταλιστική οικονομία προς απεριόριστη ανάπτυξη. Ο Πέτερ Νες πρότεινε την ανάγκη για κοινωνικές αλλαγές προς τον «οικοσοσιαλισμό».
Τέλος, η Κρίστα Βιχτεριτς, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κάσελ, και Γυναίκες στην Ευρωπαϊκή Ανάπτυξη, έδειξε πως να επαναπολιτικοποιήσουμε τα οικονομικά θέματα από μια φεμινιστικ΄γ προοπτική κονωνικής αναπαραγωγής, και επεσήμανε την δυναμική χειραγώγησης της οικονομίας μέριμνας. Βλέπει πολλά περιβάλλοντα γύρω από την κάθε γυναίκα; το πρώτο είναι το σώμα, και εδώ έχουμε μέριμνα; τα άλλα είναι η εργασία, η επισιτιστική ασφάλεια, τα αγαθά, οι πόροι (ενέργεια). Θεωρεί ότι το δόγμα της καπιταλιστικής ανάπτυξης ως έναν κύκλο ανάπτυξης και ύφεσης, ως μια κρίση μετά την άλλη. Η καπιταλιστική αγορά λειτουργεί μέσω της κοινωνικής αναπαραγωγής και της απλήρωτης εργασίας φροντίδας και της αναγέννησης της φύσης. Θεωρεί την απλήρωτη εργασία φροντίδας ως εργασία και ότι πρέπει να ξεπεράσουμε την διάκριση μεταξύ παραγωγής και αναπαραγωγής. Πρέπει να αναγνωρίσουμε το έργο μέριμνας, και από αυτήν την άποψη πρέπει να αποαποικοποιήσουμε την ωοοτροπία μας. Μίλησε κατά μήκος για την προοπτική μιας φεμινιστικής πολιτικής οικολογίας (οικοφεμινισμός) και βρήκε ότι συμπίπτει πολύ με την έννοια “Buen Vivir” των αυτόχθονων στην Λατινική Αμερική. Για παράδειγμα, στην Βολιβία και το Εκουαδόρ υπάρχει σύγκρουση μεταξύ του οικολογικού και του κοινωνικού τομέα. Είναι πιθανό να καθιερωθούν κοινωνικά προγράμματα μέσω της χρήσης των φυσικών πόρων.
Συμπεράσματα
Οι ομιλητές σε αυτό το συνέδριο εστιάστηκαν στην πληροφόρηση, τη γνώση και στην αποκάλυψη της κυρίαρχης σκέψης με στόχο την προαγωγή της κατανόησης της ανάγκης να σπάσουμε την νεοφιλελεύθερη καπιταλιστική λογική και την προώθηση μιας συστημικής μεταρρύθμισης. Υπάρχουν ακόμα πολλά θέματα προς συζήτηση σε σχέση με την ανάπτυξη απτών εναλλακτικών πολιτικών. Αυτό θα γίνει στο επόμενο συνέδριο.
Οι ομιλητές ήταν ομόφωνοι στις απόψεις τους για την ανάγκη μεταρρύθμισης. Ωστόσο, υπήρχαν διαφορές σχετικά με την αλλαγή του συστήματος – από τημ μια πλευρά η ειλικρίνεια προς μια σταδιακή μεταρρυθμιστική προσέγγιση και από την άλλη η πεποίηθηση της ανάγκης ρήξης με το καπιταλιστικό σύστημα για να γίνει η αλλαγή.
Έγινε μια συνοπτική συζήτηση του πάνελ με το κοινό, με ερωτήσεις πάνω στην εμπειρία των ομιλητών σχετικά με την προώθηση μιας αλλαγής σκέψης. Δυστυχώς, οι ομιλητές δεν ήταν πολύ αισιόδοξοι- βασιζόμενοι στις δικές τους δυσκολίες στον ακαδημαϊκό χώρο όπυ εργάζνονται, όπου υπάρχει- όπως είπαν- μια ξεκάθαρη τάση περιθωριοποίησης εναλλακτικών απόψεων.