Μία από τις κύριες διαχωριστικές γραμμές που διαφοροποιούν την κυρίαρχη ερμηνεία της τρέχουσας κρίση από αυτήν της πολιτικής και κοινωνικής Αριστεράς καθώς και ετερόδοξων οικονομολόγων, είναι η επιμονή των τελευταίων πως έχουμε να κάνουμε με μια σοβαρή συστημική κρίση του καπιταλισμού και όχι με μία απόκλιση από τον τρόπο λειτουργίας της οικονομίας, όπως διακηρύχθηκε από την κυρίαρχη αντίληψη. Προσεγγίζοντας την κρίση από μια συστημική σκοπιά, μπορούμε να συλλάβουμε την αλληλεξαρτώμενη φύση των διαφόρων πτυχών της και έτσι να κατανοήσουμε καλύτερα την πραγματικότητα και να την αμφισβητήσουμε πιο αποτελεσματικά.
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, οι πολιτικές λιτότητας που ακολούθησαν πολλές ευρωπαϊκές χώρες – και πιο αυστηρά οι χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου – ως αποτέλεσμα της διαχείρισης της κρίσης από τις ευρωπαϊκές πολιτικές και οικονομικές ελίτ, οδήγησε στην αποδιάρθρωση των αποκρυσταλλωμένων πολιτικών σκηνικών στις χώρες αυτές και στο "ξεπάγωμα" των αντίστοιχων κομματικών συστημάτων και προκαλεί αυτού που μπορούμε να ονομάζουμε «κρίση της πολιτικής εκπροσώπησης".
Με ποιο τρόπο οι πολιτικές λιτότητας σε τρεις από τις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου (Ελλάδα, Πορτογαλία και Ισπανία) διαλύουν τη σχέση μεταξύ των κατεστημένων πολιτικών δυνάμεων και των αντίστοιχων κοινωνικών στρωμάτων; Πώς αναιρεί η κρίση κατεστημένες διαιρετικές τομές; Ποιες είναι οι στρατηγικές προκλήσεις για την Αριστερά, μπροστά στην αλλαγή του κοινωνικού περιβάλλοντος λόγω των μέτρων λιτότητας;
Αυτά είναι τα ερωτήματα που εξετάζονται στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος που χρηματοδοτείται από το transform! europe υπό τον τίτλο: "Πολιτικές λιτότητας και κρίση πολιτικής εκπροσώπησης στις Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία». Το έργο θα πραγματοποιηθεί από τα τρία αντίστοιχα πολιτικά ιδρύματα – Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς, Ίδρυμα Μαρξιστικών Ερευνών (FIM) και Cultra – που συμμετέχουν στο δίκτυο, και αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το Μάρτιο του 2013.
Κατά τη διάρκεια της εργασίας τους, οι ερευνητές προτίθενται να δημοσιεύσουν εκθέσεις σχετικά με πιο εξειδικευμένα ερωτήματα όπως αυτά ορίστηκαν στην πρώτη τους συνάντηση στις τελευταίες μέρες του Φεβρουαρίου.