Η εκατοστή επέτειος της ανάκτησης της ανεξαρτησίας στην Πολωνία προκαλεί πολλά συναισθήματα. Τα δυο τελευταία χρόνια έχει κυριαρχήσει ο δεξιός δημόσιος λόγος, τόσο για ιστορικά όσο και για σύγχρονα θέματα, καθώς και για το μέλλον της Πολωνίας σε μια Ευρώπη που είναι σε κρίση.
Το Κοινωνικό Φόρουμ για την Ανταλλαγή Ιδεών διοργάνωσε μια συνάντηση στη Βαρσοβία, ως αντίπαλο δέος στην κυρίαρχη αφήγηση. Στη συνάντηση αυτή, οι ομιλητές προσπάθησαν να απαντήσουν στο ερώτημα αν υπάρχει δικαίωμα αυτοδιάθεσης στη σημερινή Ευρώπη.
Στη συζήτηση πήραν μέρος οι: Μίκι Μπράντι, βουλευτής του ιρλανδικού κόμματος Σιν Φέιν, Μάργκα Φερέ, Γραμματέας Πολιτικής Ανάλυσης της Ενωμένης Αριστεράς στην Ισπανία και μέλος του Προεδρείου του transform! Europe, και Τομάς Τρουσκάβα, σοσιαλιστής ακτιβιστής στην Πολωνία και μέρος του προεδρείου της Οργάνωσης Ελεύθερος Λόγος.
Η συζήτηση είχε τρία μέρη. Στο πρώτο, οι ομιλητές του πάνελ παρουσίασαν τις απόψεις τους για τις αλλαγές που έχουν επέλθει στο πεδίο της αυτοδιάθεσης, με ειδική αναφορά στις χώρες καταγωγής τους. Στο δεύτερο μέρος εξέτασαν τους παράγοντες που επηρεάζουν τις αποσχιστικές τάσεις και τις δυσκολίες επίλυσης των συγκρούσεων πίσω από αυτές. Ακόμη, συζήτησαν το θέμα του ανερχόμενου αυταρχισμού, της ανόδου της ακροδεξιάς και της απουσίας εθνικής αλληλεγγύης. Το τελευταίο μέρος της συζήτησης επικεντρώθηκε στο ερώτημα αν η Ευρώπη βαδίζει προς την ολοκλήρωση ή τη διάλυσή της.
Οι ομιλητές επεσήμαναν τις διαφορές που υπάρχουν εντός των αποσχιστικών κινημάτων και το γεγονός ότι ορισμένα από αυτά είναι αριστερά. Είναι η περίπτωση της Ιρλανδίας και, σε κάποιο βαθμό, της Καταλωνίας και της χώρας των Βάσκων. Σημειώθηκε ότι, σε αντίθεση με τα δεξιά κινήματα, αυτά τα αριστερά αποσχιστικά κινήματα υποστηρίζουν την κοινωνική ισότητα και, εκτός από τα αιτήματά τους για ανεξαρτησία, δραστηριοποιούνται και σε άλλα κοινωνικά και πολιτικά θέματα. Η συζήτηση επικεντρώθηκε σε θέματα όπως οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στα αποσχιστικά κινήματα, οι αρνητικές πολιτικές των εθνικών κυβερνήσεων και των διεθνών οικονομικών θεσμών. Σημειώθηκε πως οι διεθνικοί θεσμοί και τα πολυεθνικά καρτέλ ασκούν μεγάλη επιρροή στο μέλλον της Ευρώπης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι φιλική στη δημιουργία νέων φορέων διεθνούς δικαίου, επικεντρώνοντας την προσοχή της μόνο στις οικονομικές επιπτώσεις μιας τέτοιας εξέλιξης (το καλύτερο παράδειγμα ήταν η τοποθέτησή της ΕΕ στην υπόθεση της Καταλωνίας).
Συζητήθηκαν, ακόμη, τα ιστορικά αίτια της σημερινής κατάστασης η οποία χαρακτηρίζεται από την απουσία του δικαιώματος αυτοδιάθεσης και οι σχέσεις μεταξύ εθνικών και ευρωπαϊκών θεσμών. Προέκυψαν ερωτήματα σχετικά με το αν η εξουσία θα πρέπει να μετατοπιστεί στο επίπεδο της Ευρώπης. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει η αριστερά να ενισχυθεί στην ευρωπαϊκή πολιτική και η ΕΕ να μεταρρυθμιστεί, ώστε να γίνει ένας οργανισμός που θα στηρίζεται στις σοσιαλιστικές αρχές της κοινωνικής δικαιοσύνης. Διαπιστώθηκε πόσο δύσκολο είναι να ειπωθεί προς ποια κατεύθυνση οδεύει η Ευρώπη και ότι υπάρχουν τάσεις και δυνατότητες να κινηθεί, τόσο προς τη διάλυση, όσο και προς μια μεγαλύτερη ολοκλήρωση.
Τις ομιλίες ακολούθησαν πολλές παρεμβάσεις από τους παρευρισκόμενους. Πολλοί ήταν επικριτικοί απέναντι στη σημερινή πολιτική της ΕΕ και την άνοδο του εθνικισμού και της ακροδεξιάς. Ειπώθηκε ότι είναι ανάγκη η ΕΕ να επιστρέψει στους πολίτες της και να αυξηθούν οι δράσεις της ευρωπαϊκής αριστεράς. Επίσης, ότι η αριστερά πρέπει να επιστρέψει στις ρίζες της προκειμένου να ανασυγκροτηθεί.
Η εκδήλωση έγινε στις 4 Φεβρουαρίου στη Βαρσοβία, με την υποστήριξη του transform! Europe και του Ιδρύματος Naprzód.
Μετάφραση από τα αγγλικά: Καλλιόπη Αλεξοπούλου