Η παρουσίαση της συμμετοχής του transform! europe στο COP24 στο Κατοβίτσε

Στις 6-10 Δεκεμβρίου το transform! europe συμμετείχε στην 24^η Διάσκεψη των Μερών (COP) στο Κατοβίτσε. Πρόκειται για μια διαβούλευση που γίνεται μια φορά τον χρόνο, στο πλαίσιο της «Σύμβασης-Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για τις Κλιματικές Μεταβολές» που είναι μια διεθνής Συνθήκη με στόχο τη σταθεροποίηση των εκπομπών των αερίων θερμοκηπίου (UNFCC, υπεγράφη το 1992 στο Ρίο ντε Τζανέιρο).

Η κλιματική αλλαγή αποτελεί αυτήν τη στιγμή το πιο επείγον ζήτημα, απαιτεί όμως τη θεμελιώδη αλλαγή όλου του μεταβολισμού της ανθρώπινης φύσης. Η συζήτηση για τα «όρια του πλανήτη» ίσως είναι το πιο υπαρξιακό πρόβλημα που έχει αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα. Μπορεί, επομένως, να ειπωθεί ότι βιώνουμε μια πραγματική κρίση πολιτισμού. Ένας ομιλητής από τις Φιλιππίνες είπε, σε μια από τις πολλές συναντήσεις που έγιναν στο Κατοβίτσε, ότι μια αύξηση έστω και κατά ένα βαθμό της θερμοκρασίας του πλανήτη θα είναι καταστροφική. Ήδη, 26 εκατομμύρια άνθρωποι τον χρόνο ωθούνται στη φτώχεια, εξαιτίας της κλιματικής κρίσης. Είναι όμως ευρέως γνωστό ότι ο πλανήτης βαδίζει προς μια αύξηση της θερμοκρασίας του κατά τρεις βαθμούς, και τούτο στην -καλύτερη- περίπτωση που όλα τα έθνη θα τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους.  

Η φετινή COP ήταν από τις πιο σημαντικές διεθνείς διασκέψεις για το κλίμα που έχουν γίνει μέχρι σήμερα. Στη Διάσκεψη του 2015 (COP21) πάρθηκε η απόφαση για μια διεθνή συμφωνία η οποία χρειάζεται, για να λειτουργήσει, ένα «εγχειρίδιο κανόνων». Ο καθορισμός των κατευθυντήριων γραμμών (εγχειρίδιο κανόνων του Παρισιού) αποτέλεσε ένα από τα κύρια καθήκοντα της φετινής COP24. Τελικά, λάβαμε το εγχειρίδιο στις 15 Δεκεμβρίου, μετά από μια μακρά νύχτα διαβουλεύσεων.     

Ένα άλλο σοβαρό πρόβλημα είναι η ενίσχυση της δέσμευσης των κρατών για την τήρηση των Εθνικά Καθορισμένων Προθέσεων Συνεισφοράς (Nationally Determined Contributions: NDCs). Αυτές οι «προθέσεις συνεισφοράς» αποτελούν την καταγραφή των στόχων του κάθε κράτους για την επιτυχία της μετάβασής του προς μια οικονομία χωρίς εκπομπές αερίων (CO2). Τα βιομηχανικά κράτη της Δύσης θέλουν να αποφύγουν την εμφάνιση στις Εθνικά Καθορισμένες Προθέσεις Συνεισφοράς οποιωνδήποτε άλλων μέτρων, πέρα από τις περικοπές των εκπομπών αερίων, ενώ οι περισσότερες από τις χώρες του Παγκόσμιου Νότου επιθυμούν αυτές οι δεσμεύσεις να περιλαμβάνουν όσο το δυνατόν περισσότερες δράσεις, ώστε να εξασφαλίσουν  μεγαλύτερες χρηματικές εισφορές.

Ένα άλλο άκρως πολιτικό και, επομένως, αμφισβητούμενο πεδίο είναι η συζήτηση για τη δημιουργία ενός κονδυλίου «απωλειών και ζημιών» που θα βοηθήσει τον Παγκόσμιο Νότο να προσαρμοστεί στην κλιματική κρίση, στη βάση της αναγνώρισης ότι: α) υπεύθυνες για την κλιματική κρίση είναι οι παραδοσιακά βιομηχανικές χώρες και β) οι παραπάνω είναι και οι πιο πλούσιες και, επομένως, πρέπει να καταβάλουν περισσότερα χρήματα. Και οι άλλες χρηματικές αποζημιώσεις πρέπει να κλιμακωθούν δραστικά μέχρι το ύψος των 100 δις δολαρίων τον χρόνο (!). Όπως είπε κάποιος ομιλητής από τον Παγκόσμιο Νότο: «Η όλη συζήτηση για τις χρηματικές αποζημιώσεις υπέρ των φτωχότερων εθνών αποδεικνύουν τη δυνατότητα που έχουν τα πλούσια έθνη της Δύσης να κάνουν ότι τα συμφέρει» Στις πολλές περιφερειακές εκδηλώσεις της Διάσκεψης διατυπώθηκε επανειλημμένα ότι η κρίση είναι τόσο μεγάλη που χωρίς μαζικές και πρωτοφανείς χρηματοδοτήσεις προς τις χώρες του Τρίτου κόσμου η ανθρωπότητα δεν έχει πιθανότητες να αποφύγει τη συντριβή. Μόνο με μαζικές άμεσες χρηματοδοτήσεις μπορούμε να ελπίσουμε ότι θα διατηρήσουμε την άνοδο της θερμοκρασίας του πλανήτη κάτω από τον 1,5 βαθμό.   

Το ηθικό των φορέων της κοινωνίας των πολιτών ήταν υψηλό, εξαιτίας του ότι ήταν αποφασισμένοι να ασκήσουν πιέσεις για δράση. Η 10^η Δεκεμβρίου 2018 ήταν η 70ή επέτειος της διακήρυξης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Θα ήταν ένας καλός λόγος για πανηγυρισμούς αν η ΕΕ, σε συνεργασία με τις ΗΠΑ, δεν ασκούσε τέτοιες πιέσεις στις χώρες του τρίτου κόσμου, ώστε τα ανθρώπινα δικαιώματα μπορεί να μην αποτελούν πλέον μέρος του εγχειριδίου κανόνων.  

Το transform! europe αξιοποίησε τη διάσκεψη COP24 για να προωθήσει τη συζήτηση για τον παραγωγικό μετασχηματισμό από τη σκοπιά της «Ενεργειακής Δημοκρατίας». Τα τελευταία χρόνια έχουμε συνεργαστεί με πολλούς συμμάχους μας στο συγκεκριμένο θέμα. Φέτος, συνδιοργανώσαμε εκδηλώσεις για την ενεργειακή δημοκρατία με: εργατικά συνδικάτα (στη Νέα Υόρκη), με την οργάνωση Friends of the Earth Europe, στις Βρυξέλλες, και με το Transnational Institute, στο Άμστερνταμ.   

Ξεκινήσαμε το πρόγραμμά μας την Πέμπτη, 6 Δεκεμβρίου, με την εκδήλωση του TUED[1]: Roundtable: Analysis, Allies and Action (Στρογγυλό Τραπέζι: Ανάλυση, Σύμμαχοι και Δράση). Στο στρογγυλό τραπέζι συζητήσαμε το κείμενο του TUED: «When “Green” Doesn’t “Grow” (Όταν το ‘Πράσινο’ δεν φυτρώνει): πώς αντιμετωπίζουμε την αποτυχία της περιβαλλοντικής πολιτικής που καθοδηγείται από το κέρδος. Ο Σιν Σουίνι (από το TUED) είπε στην εισαγωγή του, ότι η ανάπτυξη των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας είναι υποτυπώδης και ότι πρέπει να ομολογήσουμε πως το σύστημα της ελεύθερης αγοράς έχει αποτύχει παταγωδώς. Ακόμη και στη Σύνοψη του 2018 για την Ενέργεια του Μπλούμπεργκ αναφέρεται ότι: «ακόμη και αν καταργήσουμε όλους τους θερμοηλεκτρικούς σταθμούς μέχρι το 2035, ο ενεργειακός τομέας θα συνεχίσει να κινείται πάνω από το κλιματικό όριο ασφάλειας, γιατί καταναλώνει πολύ μεγάλες ποσότητες φυσικού αερίου χωρίς χρήση μέτρων για τη μείωση των ρύπων. Ο στόχος των 2 βαθμών απαιτεί μια λύση μηδενικών αερίων, που να μην περιλαμβάνει το φυσικό αέριο χωρίς τη χρήση μέτρων για τη μείωση των ρύπων» (Ματίας Κίμελ, αναλυτής ενεργειακής οικονομίας στο BNEF[2]). Η συνήθης έκκληση για «μεγαλύτερες φιλοδοξίες» δεν βοηθάει την κατάσταση. Μόνο ένα σύστημα που θα στηρίζεται στον δημόσιο έλεγχο και την κοινωνική ιδιοκτησία της παραγωγής και της διανομής της ενέργειας θα μας επιτρέψει να επιτύχουμε τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού. Η εισαγωγή του Σιν Σουίνι έκανε σαφές ότι ούτε μετάβαση γίνεται, ούτε οι ελίτ έχουν αλλάξει ιδέες -πρόκειται για όρους που χρησιμοποιούν οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και οι πανεπιστημιακοί, που είναι ίσως πιο κοντά στην εξουσία από όσο θα έπρεπε-. Ο Τζον Τριτ (TUED) είπε ότι όσο ο ηλεκτρισμός είναι εμπορεύσιμο αγαθό, όσο το σύστημα ηλεκτροδότησης λειτουργεί με στόχο το κέρδος και όχι την επίλυση προβλημάτων, δεν μπορεί να υπάρξει καμιά αλλαγή στο σύστημα της ενέργειας. Ο Ντανιέλ ‘Ανχελιμ, μας μίλησε για την τελευταία διάσκεψη της Παναμερικανικής Συνομοσπονδίας Συνδικάτων (Trade Union Confederation of the Americas: TUCA–CSA) στην Κόστα Ρίκα, τονίζοντας τις επιπλοκές που δημιουργεί η πολιτική στροφή της αμερικανικής ηπείρου προς την άκρα Δεξιά. Η Παναμερικανική Συνομοσπονδία Συνδικάτων έκανε μια προοδευτική διακήρυξη υπέρ της «από-ιδιωτικοποίησης, του εκδημοκρατισμού, και της από-εμπορευματοποίησης». ΄Ένας σύντροφος, συνδικαλιστής από την Πολωνία, παρουσίασε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ανέκαθεν, η εξορυκτική περιοχή της Σιλεσίας, η οποία θα βιώσει άλλη μια αλλαγή, μετά από εκείνη που ακολούθησε την πτώση του τείχους. Στο παρελθόν, οι κυβερνήσεις της Πολωνίας δεν αποτελούσαν έναν αξιόπιστο εταίρο για τα εργατικά συνδικάτα. Ως εκ τούτου, οι εργάτες θα δείξουν δυσπιστία για τα προβλήματα που δημιουργεί η εξόρυξη του κάρβουνου. Ο ρόλος του κράτους, αυτή τη στιγμή, είναι να σχεδιάσει και να εφαρμόσει τις απαραίτητες αλλαγές, εξασφαλίζοντας καλές και αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας, όχι μόνο στους εργάτες των ορυχείων, αλλά σε όλους τους κατοίκους της περιοχής. Το θέμα της ενεργειακής δημοκρατίας θα είναι ιδιαίτερα ακανθώδες στις Φιλιππίνες, όπως και η νομοθετική πράξη για τις πράσινες θέσεις εργασίας. Θα υπάρξουν πολλοί ενεργειακοί συνεταιρισμοί, οι οποίοι όμως, θα αντιμετωπίσουν πολλές δυσκολίες μέχρι να καθιερωθούν απέναντι στις μεγάλες μονάδες παραγωγής ενέργειας και την πρόσβαση που έχουν στα ενεργειακά δίκτυα. Ο Σαμ Μέισον, από το Public and Commercial Services Union (Συνδικάτο Δημόσιων και Εμπορικών Υπηρεσιών) του Ηνωμένου Βασιλείου, είπε ότι ο πολιτική συζήτηση στο ΗΒ για τη δίκαιη μετάβαση και την ενεργειακή δημοκρατία έχει αλλάξει τελείως εδώ κι ένα χρόνο, γιατί το Εργατικό Κόμμα επεξεργάζεται πράγματι εναλλακτικές προτάσεις. Το θέμα της ενεργειακής δημοκρατίας απασχόλησε το τελευταίο συνέδριο των Εργατικών. Ένας σύντροφος από τη Σουηδική Ομοσπονδία Μεταφορών είπε ότι μια καθολική μετάβαση των ιδιωτικών οχημάτων στην ηλεκτροκίνηση είναι αδύνατη. Το 2017 κατασκευάστηκαν 73,5 εκατομμύρια αυτοκίνητα παγκοσμίως. Είναι αδύνατο να έχουμε τον ίδιο αριθμό αυτοκινήτων στο μέλλον. Αντ’ αυτού, χρειαζόμαστε ελεύθερες δημόσιες μετακινήσεις, και όχι μετακινήσεις τύπου Uber, γιατί η Uber αφενός δεν έχει συνδικάτα, αφετέρου επιβαρύνει την κυκλοφορία στους δρόμους. Στην παρουσίαση από τα νησιά Φίτζι μάθαμε για τους συνεχείς αγώνες κατά των ιδιωτικοποιήσεων που γίνονται εκεί και είναι ανάλογοι με εκείνους της δεκαετίας του 1980 και του 1990. Η συζήτηση έδειξε ότι οι πιέσεις για την ιδιωτικοποίηση των εθνικών ενεργειακών συστημάτων παραμένουν εξίσου ισχυρές με το παρελθόν.

Την Παρασκευή, 7 Δεκεμβρίου, είχαμε το εργαστήριο: «Η Ενεργειακή Δημοκρατία: Η επαναφορά της ενέργειας σε καθεστώς κοινωνικής ιδιοκτησίας και πλήρους δημοκρατικού ελέγχου». Η Σούζαν Σέρμπαρτ από την οργάνωση Friends of the Earth Europe (FoEE) έκανε την εισαγωγή. Ήταν ένα στρογγυλό τραπέζι με συνδικαλιστές και συμμάχους από την κοινωνία των πολιτών. Ως διοργανωτές του, πιστεύουμε ότι τα κοινωνικά κινήματα, τα συνδικάτα και οι ομάδες της Αριστεράς πρέπει να συνεργαστούμε και να απαιτήσουμε όλοι μαζί η ενέργεια και η πολιτική για το κλίμα να περάσουν ξανά στον έλεγχο του δημοσίου. Μόνο μια προσέγγιση υπέρ του δημοσίου μπορεί να διατρανώσει την ανάγκη του ριζοσπαστικού μετασχηματισμού και να επαναφέρει στο προσκήνιο την απεξάρτηση από τον άνθρακα. Προσκαλέσαμε κι άλλους ανθρώπους οι οποίοι αντιτίθενται, όπως κι εμείς, στο σύστημα των επενδυτών και της αγοράς, προκειμένου να συζητήσουμε τι σημαίνει ενεργειακή δημοκρατία. Συμφωνήσαμε όλοι ότι το σημερινό σύστημα έχει αποτύχει πλήρως. Το επόμενο σύστημα για την ενέργεια θα πρέπει να είναι ένα σύστημα αλληλεγγύης και ανανεώσιμης ενέργειας.

Ένας σύντροφος από τη Νιγηρία μας εξήγησε ότι η κυβέρνηση της χώρας του έχει δολοφονήσει «το καλύτερο τμήμα του λαού του». Οι πολυεθνικές δεν σταματούν να παράγουν ορυκτά καύσιμα και καίνε φυσικό αέριο 24 ώρες τη μέρα δίπλα στα χωριά, πράγμα που πρέπει να σταματήσει αμέσως. Δεν πρέπει να εξάγουμε άλλο πετρέλαιο από το έδαφος. Ξέρουμε ότι δεν είναι εύκολο, αλλά η μόνη λύση είναι ο εκδημοκρατισμός του συστήματος παραγωγής της ενέργειας.

Ένας σύντροφος από τη Ρουμανία παρουσίασε τις δικές του σκέψεις για την ανάπτυξη του ενεργειακού συστήματος της Ρουμανίας. Συμφωνεί απόλυτα με την ιδέα ότι τα συνδικάτα και οι περιβαλλοντικές ΜΚΟ πρέπει να καθίσουν όλοι μαζί και να συζητήσουν τα προβλήματα που είναι κοινά. Τα κοινωνικά κινήματα στη Ρουμανία κατάφεραν τα τελευταία χρόνια να κλείσουν ενεργειακές μονάδες, αλλά παρέλειψαν να δημιουργήσουν καλές σχέσεις με τα συνδικάτα. Η επικοινωνία μεταξύ των ΜΚΟ και των συνδικάτων δεν είναι καλή. Στο τέλος του 2018, οι επιδοτήσεις στα ορυχεία της περιοχής του θα σταματήσουν, με αποτέλεσμα να κλείσουν δυο ανθρακωρυχεία, γεγονός που συνιστά σοβαρό πρόβλημα για την περιοχή. Τα εργατικά συνδικάτα δικαίως φοβούνται τις μελλοντικές εξελίξεις. Θα πρέπει πρώτα να εξετάσουν την πραγματική οικονομική ανάπτυξη των περιφερειών τους πριν συζητήσουν για αλλαγές στο σύστημα της ενέργειας. Μας είπε τι συνέβη μετά την πτώση του τείχους, τη δεκαετία του 1990: την εποχή εκείνη τα ορυχεία της Ρουμανίας κατέρρευσαν. Από τους 80.000 ανθρακωρύχους που απασχολούσαν, έχουν μείνει μόνο 4.000. Η κυβέρνηση αδιαφόρησε και άφησε την όλη περιοχή να βυθιστεί στη φτώχια. Τα κοινωνικά και περιβαλλοντικά κινήματα πρέπει να διερωτηθούν γιατί τα εργατικά συνδικάτα δεν τους εμπιστεύονται. Τα περιβαλλοντικά κινήματα πρέπει να καταλάβουν ότι ολόκληρες περιοχές ζουν αποκλειστικά από την εξόρυξη του άνθρακα.

Στη συνέχεια, τον λόγο πήρε ένας Βέλγος συνδικαλιστής που μίλησε για τη χώρα του. Στο Βέλγιο υπάρχουν πολλοί συνεταιρισμοί πολιτών οι οποίοι μπορούν να αποτελέσουν ένα καλό σημείο εκκίνησης για τη συνεργασία ανάμεσα σε περιβαλλοντικά κινήματα και συνδικάτα. Ένας επιστήμονας από την Κίνα που συμμετείχε στη συνάντηση, μίλησε για την ενεργειακή δημοκρατία από μια άλλη σκοπιά: το ζήτημα της ενεργειακής μετάβασης συζητείται στην Κίνα σε τελείως διαφορετικό πλαίσιο. Πολύς κόσμος στην Κίνα, όπως και αλλού, επιζητά μεγαλύτερη αυτονομία. Περισσότερη αυτονομία σημαίνει λιγότερο κράτος, όχι λιγότερη αγορά. Άρα, πολύς κόσμος θέλει την ενίσχυση του συστήματος της αγοράς αδιαφορώντας για το ζήτημα της δημοκρατίας. Μια συντρόφισσα από την Κένυα, από ένα οικολογικό και φεμινιστικό κέντρο, είπε ότι το μεγάλο πρόβλημα εκεί είναι η αδυναμία πρόσβασης στο κέντρο των μεγάλων πόλεων. Η ποιότητα του αέρα στο κέντρο των πόλεων είναι τόσο κακή, που συνιστά πραγματικό πρόβλημα υγείας. Στην Κένυα δεν μιλούν για ενεργειακή δημοκρατία, μιλούν όμως για κοινωνική ανισότητα. Είναι πολύ φτωχοί και χρειάζονται κάρβουνα για το μαγείρεμα. Μόνο οι πλούσιοι μαγειρεύουν με φυσικό αέριο ή με πετρέλαιο στην Κένυα. Η χώρα έχει πολύ μεγάλες δυνατότητες παραγωγής ενέργειας από γεωθερμία και φωτοβολταϊκά. Αλλά, το μόνο που έχει καταφέρει η παραγωγή από ανανεώσιμες πηγές, μέχρι στιγμής, είναι η φτωχοποίηση και η μετακίνηση των ιθαγενών πληθυσμών. Οι ιδιωτικές επιχειρήσεις, ο ΠΟΕ και οι ξένες κυβερνήσεις αποτελούν τους μεγαλύτερους επενδυτές ανανεώσιμων μορφών ενέργειας στην Κένυα. Πρέπει να καταλάβουμε ότι οι ανανεώσιμες μορφές ενέργειας είναι εξίσου αρνητικές για τους εργαζόμενους και τους καταναλωτές στην Κένυα με οποιαδήποτε άλλη, συμβατική μορφή ενέργειας. Οι πράσινες θέσεις εργασίας δεν είναι αυτομάτως καλές και αξιοπρεπείς! Άρα, η ενεργειακή δημοκρατία πρέπει να αποτελέσει μέρος της συζήτησης για τον γενικότερο κοινωνικό μετασχηματισμό, της συζήτησης για την τροφή και την κοινωνική δικαιοσύνη, και θα πρέπει να θέσει τέρμα στον πατριαρχικό λόγο.

Ο Ζαν Κλοντ Σιμόν από το transform! europe έθιξε ζητήματα χρηματοδότησης της αλλαγής του ενεργειακού συστήματος. Θα χρειαστεί να δαπανoύμε το 5-10% του ΑΕΠ για τα επόμενα 20 με 30 χρόνια. Αλλά, δεν απαιτούνται μόνο δημόσιες τράπεζες που δεν καθοδηγούνται από το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα, απαιτούνται και δομές δημοκρατικής διαχείρισης εντός του τραπεζικού συστήματος.

Η Λύδα Φερνάντα από το Transnational Institute του Άμστερνταμ, μας θύμισε ότι για την πολιτική Αριστερά, το μείζον ζήτημα δεν είναι μόνο η ιδιοκτησία της ενέργειας, αλλά και το πώς διαχειριζόμαστε την κοινωνική ιδιοκτησία της. Χρειάζονται θεσμοί προσβάσιμοι από το δημόσιο και ελεγχόμενοι από αυτό. Η Αριστερά στη Λατινική Αμερική μιλά για ένα σύστημα ενέργειας το οποίο θα στηρίζεται στις εξής αρχές:  

την αρχή της αποκέντρωσης,

την αρχή της από-συγκέντρωσης,

την αρχή της από-εμπορευματοποίησης και

του εκδημοκρατισμού.

Επιπλέον, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι μια δίκαιη μετάβαση δεν είναι δυνατή αν δεν καταργήσουμε την πατριαρχία.

Ο Ντανιέλ από την Παναμερικανική Συνομοσπονδία Συνδικάτων (TUCA) μίλησε για την κατάσταση στη Λατινική Αμερική. Για πολλούς Αργεντινούς, η ιδέα να καθίσει η κυβέρνηση της Αργεντινής στο τραπέζι και να συζητήσει τα προβλήματα μαζί με τα συνδικάτα, θεωρείται απίθανη. Ο κοινωνικός διάλογος δεν υφίσταται στη Λατινική Αμερική. Απαιτείται κοινωνική συμμετοχή από τους εργαζόμενους. Μια πίεση από το εξωτερικό θα μπορούσε να βοηθήσει, για παράδειγμα, μέσω των Στόχων για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (SDGs) του ΟΗΕ ή των Διασκέψεων των Μερών (COP).  

Ο Σιν Σουίνι (από το TUED) μας θύμισε ότι ιστορικά η ενέργεια παραγόταν από τα ίδια τα κράτη, γιατί οι ιδιωτικές επιχειρήσεις δεν μπορούσαν να αντλήσουν κέρδη από αυτό το τμήμα της αγοράς. Η κοινοτική ενέργεια είναι καλή ιδέα, αλλά θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι η παραγωγή κοινοτικής ενέργειας είναι πολύ μικρή αυτή τη στιγμή. Οι συνεταιρισμοί στον ενεργειακό τομέα δεν μπορούν να αναπτυχθούν αρκετά γρήγορα, ούτε καν στη Γερμανία. Η γερμανική κυβέρνηση έχει ανοίξει την αγορά μέσω της διαδικασίας προσφορών, η οποία όμως, ανοίγει την πόρτα στο μεγάλο κεφάλαιο. Η ανάπτυξη αιολικών πάρκων εντός της χώρας και φωτοβολταϊκών (στα οποία επενδύουν οι συνεταιρισμοί) έχει επιβραδυνθεί, ενώ κατασκευάζονται αιολικά πάρκα σε ξένο έδαφος, τα οποία χαρίζονται στους μεγάλους επενδυτές! Το μεγαλύτερο ποσοστό ανανεώσιμης ενέργειας παράγεται από το δημόσιο και όχι από τους πολίτες. Το σύστημα της αγοράς είναι ασύμβατο με τη Συμφωνία του Παρισιού, το λένε και φιλελεύθερες πηγές. Πρέπει να συζητήσουμε για την αντιμετώπιση των προκλήσεων του ενεργειακού συστήματος στο μέλλον. Πρέπει να μεταφέρουμε την ενέργεια από τη μια ήπειρο στην άλλη. Δεν μπορεί να υπάρξει ενεργειακή δημοκρατία χωρίς κρατικές επιχειρήσεις ενέργειας. 

Συναντήσαμε πολλούς εξαιρετικούς συντρόφους και οργανώσεις από όλο τον κόσμο. Το transform! europe θα συνεχίσει να εργάζεται για την ενεργειακή δημοκρατία και το 2019. Αν σας ενδιαφέρει η ενεργειακή δημοκρατία επικοινωνήστε μαζί μας στο: kulke@transform–network.net

 

Μετάφραση από τα αγγλικά: Καλλιόπη Αλεξοπούλου