του Ρίχαρντ Ντέτγιε, περιοδικό “Sozialismus”
Ήταν μια συντονισμένη «ημέρα δράσης και αλληλεγγύης», που όμοιά της δεν έχει γίνει ποτέ στην Ευρώπη. Μια μέρα αντίστασης ενάντια στα σχέδια αναδιάρθρωσης της Ευρώπης για τα οποία ο Μάριο Ντράγκι, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, επινόησε τη σύντομη φράση «Το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο έχει πεθάνει».
Το υπόβαθρο τριών διαδικασιών μετασχηματισμού πίσω από αυτές τις εξελίξεις
- Για τρία χρόνια τώρα, η οικονομική και πολιτική ζωή της Ευρώπης φέρει το στίγμα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής αγοράς και της οικονομικής κρίσης. Αντί να αντιμετωπίσει την συρρίκνωση του κοινωνικού πλούτου μετά το βάθεμα της κρίσης το καλοκαίρι του 2009, η Ευρωπαϊκή Νομισματική Ένωση βρίσκεται , από το δεύτερο τρίμηνο του 2012, σε μια νέα φάση της κρίσης. Η πλειοψηφία του πληθυσμού πληρώνει αυτή τη νέα κρίση τοις μετρητοίς με την κοινωνική της ύπαρξη. Η ανεργία φτάνει το 25% στην Ελλάδα και την Ισπανία και πάνω από το 15% στην Ιρλανδία και την Πορτογαλία-τα υψηλότερα ιστορικά επίπεδα. Αλλά ακόμα και το ποσοστό ανεργίας 35%-55% στις των νεότερες γενιές είναι μόνο η κορυφή του κοινωνικοοικονομικού παγόβουνου εξ αιτίας του οποίου οι μελλοντικές προοπτικές τους είναι καταδικασμένες. Στις χώρες που έχουν πληγεί από την ευρωπαϊκή κρίση, οι προσδοκίες για μια σίγουρη ζωή με δουλειές που δεν θα είναι επισφαλείς, προσωρινές και που δεν παρέχουν κάποια εγγύηση σταθερότητας, περιορίζονται μόνο σε μια μειοψηφία των παραδοσιακών ελίτ.
- Ταυτόχρονα, το θερμόμετρο των επανακαθορισμών της τρέχουσας κρίσης, δηλαδή η εξέλιξη του δημόσιου χρέους, είναι έντονα στραμμένο προς τα επάνω. Στην Ισπανία και την Πορτογαλία το χρέος από το 2008 έχει αυξηθεί περίπου 50 μονάδες φτάνοντας στο 90,7%, ενώ η αύξηση στην Πορτογαλία και την Ελλάδα ήταν 60 μονάδες με τα αντίστοιχα ποσοστά χρέους να φτάνουν στο 119% και στο 171%. Και αυτό συμβαίνει με μια σκληρή λιτότητα που σε δημοκρατικές συνθήκες- πέραν δηλαδή του πειράματος που εφάρμοσαν τα Παιδιά του Σικάγου στη Χιλή του Πινοσέτ-δεν αναφερόμαστε εδώ στο ιστορικό εργαστήρι των Παιδιών του Σικάγου στη Χιλή-ούτε η Μάργκαρετ Θάτσερ ούτε ο Ρόναλντ Ρήγκαν θα είχαν φανταστεί.
- Η διαχείριση του ευρωπαϊκού χρέους γίνεται σε μεγάλο βαθμό με μη δημοκρατικούς τρόπους. Η Συμφωνία Έξι Κατευθύνσεων (Six Pact), το Eυρωπαϊκό Eξάμηνο για το συντονισμό της οικονομικής πολιτικής (European Semester) και το Δημοσιονομικό Σύμφωνο έχουν δημιουργήσει διαδικασίες οι οποίες τα επόμενα χρόνια θα κωδικοποιηθούν θεσμικά-με έναν ευρω-υπουργό οικονομικών και μια ευρω-οικονομική κυβέρνηση που θα νομιμοποιηθούν μέσω μιας «συνέλευσης». Το σύντομο διάλειμμα των «τεχνικών υπουργικών συμβουλίων» στην Ελλάδα και την Ιταλία θα καταλήξουν να μην είναι παρά μια πειραματική φάση ενός πανευρωπαϊκού καθεστώτος λιτότητας που οδηγεί σε έναν αυταρχικό καπιταλισμό. Αυτό το καθεστώς βασίζεται σε κοινωνικούς και πολιτικούς διαχωρισμούς που στα ΜΜΕ εμφανίζονται ότι ισχύουν μεταξύ μιας μεσογειακής «περιφέρειας» και ενός «ευρωπαϊκού πυρήνα» με κέντρο την Γερμανία. Ωστόσο πολύ σημαντική είναι η εξέλιξη της κατάστασης στη Γαλλίας και την Ιταλία. Στην πρώτη χώρα, ο σοσιαλδημοκράτης πρόεδρος των σοσιαλδημοκρατών πέφτει στις δημοσκοπήσεις εξαιτίας της αδιάφορης ατζέντας του, ενώ στη δεύτερη θα γίνουν νέες εκλογές την άνοιξη του 2013.
Σ’ αυτή την κατάσταση, η «Ημέρα Δράσης και Αλληλεγγύης» της Συνομοσπονδίας Ευρωπαϊκών Συνδικάτων (ΣΕΣ) θα μπορούσε να αποτελέσουν ένα αποφασιστικό σημείο καμπής. Τα ΜΜΕ αντιμετώπισαν πολύ θετικά αυτό το γεγονός στα δελτία ειδήσεων, υποστηρίζοντας ότι με τη συγκεκριμένη δράση η αλληλεγγύη άφησε το στίγμα της στη ευρωπαϊκή συνδικαλιστική ζωή. Αυτό ισχύει ακόμα και στις χώρες στις οποίες ο ακρωτηριασμός του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου-οι λέξεις-το μότο είναι «σύνταξη στα 67»-έγινε εξ αρχή υπό την αιγίδα της ΕΕ. Δεν έχουν υπάρξει σημαντικές σαφείς πολιτικές των ευρωπαϊκών συνδικάτων κατά τα τελευταία πέντε χρόνια της ευρωπαϊκής κρίσης και των πολιτικών της αυξανόμενης λιτότητας. Παρ’ όλα αυτά, με μια συνετή πολιτική των συνδικάτων αυτή η κατάσταση μπορεί να αλλάξει.
Τα θεμέλια μπήκαν στις 14 Νοεμβρίου
Στην Ισπανία και την Πορτογαλία, μια 24ωρη γενική απεργία παρέλυσε όλη την δημόσια ζωή; όχι μόνο την κίνηση, το ταχυδρομείο, τον εκπαιδευτικό τομέα και τα νοσοκομεία αλλά επίσης και την βιομηχανία όπως τα εργοστάσια VW– Seat, Opel, και Nissan στην Ισπανία; στην Πορτογαλία ήταν η τρίτη, στην Ισπανία η δεύτερη τέτοια απεργία φέτος. Μόνο στην Μαδρίτη καί την Βαρκελώνη περίπου 2 εκατομμύρια άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους. Η Ελλάδα μετά από δυο μέρες γενικής απεργίας την πρώτη εβδομάδα lay down δουλειά για τρεις ώρες την ημέρα. Στο Βέλγιο οι σιδηροδρομικές υπηρεσίες σακατεύτηκαν και στην Ιταλία το CGIL κάλεσε σε τέσσερις ώρες σταμάτημα εργασίας;στη Γαλλία η διαμαρτυρία έγινε με το σύνθημα “για την εργασία και αλληλεγγύη- ενάντια στα μέτρα λιτότητας”. Και στη Γερμανία δράσεις αλληλεγγύης έλαβαν χώρα στην Στουτκχάρδη, Βερολίνο, Φρανκφούρτη, Κάσσελ και Μόναχο. Στις 10 Οκτωβρίου πάνω από 100.000 άνθρωποιδιαδήλωσαν στην Μεγάλη Βρετανία ενάντια στις πολιτικές των ΤοριΛιμπς; το ETUC έχει ανακοινώσει μια “γενική απεργία”.
Αυτό βεβαίως δεν κατάργησε τον διαχωρισμό των κινημάτων ευρωπαϊκών συνδικάτων -μια γραμμά η οποία δεν λειτουργεί μεταξύ νικητών του ανταγωνιστικού συναιτεριστικού καθεστώτος και των χρεωμένων κρατών, αλλά επίσης μεταξύ εθθνικών συνδικαλιστικών ενώσεων. Αλλά θα μπροπούσε να γίνει η αρχή μιας νέας αφήγησης μέσα στο κίνημα ευρωπαϊκών συνδικάτων.Οι συντεταγμένες έχουν αλλάξει: όποιος είναι εναντίον του απολυταρχικού μοντέλου κοινωνικοποίησης α λα δημισιονομικού συμφώνου, θα πρέπει επίσης να ζεσταθείι για την επανίδρυση νέας Ευρώπης οικονομικά και δημοκρατικά βασιζόμενης.
Τελευταίο αλλά εξίσσου σημαντικό, προς αυτό το τέλος, η εννοιολογική εργασία για τη θεμελίωση μιας δημοκρατικής Ευρώπης είναι πρὀκληση. Μόνο λίγες μέρες πριν τις 14 Νοεμβρίου, 4000 αντιπρόσωποι των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών συναντήθηκαν στην Φλωρεντία για μια ανταλλαγή και συμφώνησαν, ανάμεσα σε άλλα, σε μια εναλλακτική σύνοδο τον Ιούνιο 2013 η οποία θα γίνει στην Ελλάδα- μια σύνοδο στην οποία θα ολοκληρωθεί μια εναλλακτική ατζέντα ενάντια στην φορολογική δικτατορία της κρίσης της διεύθυνσης της ΕΕ.
Βέβαια ο χρονικός ορίζοντας αυτής της εναλλακτικής ατζέντας για μια δημοκρατική Ευρώπη είναι σύντομος. Μέσα σε δύο χρόνια, η Μέρκελ/Schauble θα θέλουν να δουν να έχει εμφυτευτεί η “Νέα Ευρώπη”.
Η 14 Νοεμβρίου πρέπει να γίνει η αρχή μιας ατζέντας της Ευρώπης σε αλληλεγγύη μεταξύ των συνδικάτων και άλλων οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών. Το έργο δεν είναι εύκολο; πέρα από την αντι-ατζέντα, είναι υψίστης σημασίας να ασχοληθούμε με μια συμφωνία σχετικά με τους τρόπους με τους οποίους η εργασία από τον Βορρά προς τον Νότο, από την Δύση προς την Ανατολή, μπορεί να δομηθεί εκ νέου-εν συντομεία, ποια νέα οικονομική τάξη που βασίζεται στην αλληλεγγύη πρέπει να κοιτάξει το ποιος είναι ικανός να σημαδέψει μια ιστορική αναχώρηση και ανάπτυξη των ανταγωνιστικών στρατηγικών της Λισαβώνας οι οποίες έχουν εδώ και πολύ καιρό αποτύχει.
Αυτό το κείμενο αρχικά είχε δημοσιευτεί στα Γερμανικά.