Μετά τις προεδρικές εκλογές, στις οποίες ο Ζαν-Λυκ Μελανσόν δεν πέρασε στον δεύτερο γύρο για μόλις 1,2 ποσοστιαίες μονάδες, οι Πράσινοι, οι Σοσιαλιστές και οι Κομμουνιστές σχημάτισαν μια εκλογική συμμαχία με την Ανυπόταχτη Γαλλία που θα κατέλθει στις επερχόμενες βουλευτικές εκλογές: τη Νέα Οικολογική και Κοινωνική Λαϊκή Ένωση Ένωση (Nupes).
Ο Ζαν-Λυκ Μελανσόν χρειάστηκε δεκατρείς ημέρες για να καταλήξει σε μια εκλογική και πολιτική συμφωνία με τους βασικούς αριστερούς ανταγωνιστές του. Πριν από ένα χρόνο, το θέμα της αριστερής συμμαχίας απασχόλησε επί μακρόν τη δημόσια συζήτηση χωρίς να επιτευχθεί κάποιο συγκεκριμένο επίτευγμα. Η Αριστερά έφτασε στη μάχη των προεδρικών εκλογών του 2022 σαν η επανάληψη των αποτελεσμάτων των προηγούμενων να ήταν ένα καθαρά υποθετικό γεγονός. Οι Πράσινοι (EELV), καθώς και οι Σοσιαλιστές (PS), ακόμη και οι Κομμουνιστές (PCF), πίστευαν ότι θα μπορούσαν να απομακρύνουν την Ανυπόταχτη Γαλλία (La France Insoumise, LFI) από την κεντρική θέση που είχε κατακτήσει στη γαλλική πολιτική σκηνή, δεδομένου ότι το κίνημα είχε μάλλον μέτρια αποτελέσματα στις αυτοδιοικητικές εκλογές. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, ο Μελανσόν είχε δηλώσει πολλές φορές την αντίθεσή του σε μια συμμαχία με άλλους αριστερούς εταίρους. Ο ηγέτης της Λαϊκής Ένωσης έκρινε ότι μια συμμαχία που θα σφυρηλατούνταν «με συνεννοήσεις κορυφής των πολιτικών δυνάμεων» θα ήταν επιζήμια για την πολιτική πρόταση που ο ίδιος θα μπορούσε να υπερασπιστεί στις εκλογές, μετά από χρόνια εργασίας στο πρόγραμμά της Ανυπόταχτης Γαλλίας και πίστευε ότι μια τέτοια συμμαχία θα αποτελούσε εμπόδιο για τη μαζική κινητοποίηση του εκλογικού σώματος. Στοιχημάτισε ότι θα μπορούσε να επιτύχει μια «λαϊκή ένωση», την «ενότητα από τα κάτω προς τα πάνω» και ότι, σε μεταγενέστερο στάδιο, θα μπορούσε να αντλήσει, τόσο μόνιμους ψηφοφόρους όσο και πιο μετριοπαθείς αριστερούς.
Μετά τον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών, η στρατηγική του αποδείχθηκε μάλλον επιτυχής. Ως εκ τούτου, προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι μια τέτοια ιστορική συμφωνία που θα συγκεντρώσει πολλά κόμματα κάτω από την ίδια σημαία, για πρώτη φορά στη γαλλική πολιτική ζωή, μπόρεσε να επιτευχθεί τόσο γρήγορα. Ειδικά μετά από μια βίαιη πολιτική εκστρατεία, όπου όλοι οι αντίπαλοι του Μελανσόν τον συκοφαντούσαν επί μήνες, ενώ παρέμεναν οι ισχυρές πολιτικές διαιρέσεις σε ζητήματα όπως η διεθνής και η ευρωπαϊκή πολιτική, ο βαθμός ρήξης με τον καπιταλισμό, ο αντιρατσιστικός αγώνας και το ζήτημα της εκκοσμίκευσης.
Μια συμφωνία για την αγκύρωση των αποτελεσμάτων των προεδρικών εκλογών
Υπάρχουν διάφοροι λόγοι που εξηγούν γιατί μια εκλογική και πολιτική συμφωνία μπόρεσε να επιτευχθεί με μια διαπραγμάτευση που διήρκεσε λιγότερο από δύο εβδομάδες. Πρώτον, η αμφισβήτηση του κεντρικού ρόλου του Ζαν-Λυκ Μελανσόν (και της πολιτικής του πρότασης) καταρρίφθηκε μετά την εντυπωσιακή υποστήριξη που έλαβε στις 10 Απριλίου, σε μια πολύ ανταγωνιστική εκλογική αναμέτρηση, στην οποία η διαφορά του από την Μαρίν Λεπέν ήταν μόλις 1,2 ποσοστιαίες μονάδες (421.308 ψήφοι). Έτσι, η Λαϊκή Ένωση μπορούσε, από θέση ισχύος, να αναλάβει την ευθύνη να καλέσει τους πρώην αντιπάλους της στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Δεύτερον, τα απογοητευτικά εκλογικά αποτελέσματα των Πράσινων, των Σοσιαλιστών και των Κομμουνιστών τους έφεραν σε θέση αδυναμίας, ιδίως στο πλαίσιο της γενικής απογοήτευσης του αριστερού εκλογικού σώματος που βρέθηκε αντιμέτωπο και πάλι με τις υποψηφιότητες Μακρόν-Λεπέν στον δεύτερο γύρο. Με το PS, το PCF και το EELV να γλυκοκοιτάζουν την ευκαιρία να κερδίσουν κάποιες βουλευτικές έδρες μετά τις επερχόμενες εκλογές, η Λαϊκή Ένωση άδραξε την ευκαιρία να επιβεβαιώσει τον κεντρικό της ρόλο στην Αριστερά. Συνάρτησε την εκλογική κατανομή των βουλευτικών εδρών μιας ενδεχόμενης συμμαχίας με μια πολιτική συμφωνία που θα βασίζεται κυρίως στο πολιτικό της πρόγραμμα, καθώς και με την υπόσχεση υποστήριξης του Ζαν-Λυκ Μελανσόν ως επόμενου πρωθυπουργού, σε περίπτωση εκλογικής νίκης.
Μια πολιτική διευκρίνιση
Η πολιτική συμφωνία αφορά σε έναν εκλογικό συνασπισμό που θα εγκαθιδρύσει τη συγκατοίκηση (δηλαδή μια κατάσταση όπου ο πρόεδρος και η πλειοψηφία στο κοινοβούλιο δεν ανήκουν στα ίδια κόμματα), με την κυβερνητική ατζέντα να καθορίζεται από την πολιτική πλατφόρμα του Ζαν-Λυκ Μελανσόν. Η ονομασία, λοιπόν, με την οποία κατέρχονται στις εκλογές οι αριστερές πολιτικές δυνάμεις είναι Νέα Οικολογική και Κοινωνική Ένωση (Nupes).
Η συμφωνία καθορίζει επίσης τον τρόπο με τον οποίο θα κατανεμηθούν οι κοινοβουλευτικές έδρες μεταξύ των κομμάτων που συγκροτούν τη Nupes. Αυτός θα εξαρτηθεί από τα αποτελέσματα του κάθε εταίρου στις τελευταίες προεδρικές εκλογές και τον σημερινό αριθμό των βουλευτών που έχει κάθε κόμμα του συνασπισμού στην Εθνοσυνέλευση. Σε όσες εκλογικές περιφέρειες εκπροσωπούνται από βουλευτή της Συμμαχίας, κανένα από τα άλλα κόμματα δεν μπορεί να προτείνει δικό του υποψήφιο. Με τη συμφωνία αυτή, η Ανυπόταχτη Γαλλία θα έχει υποψήφιους σε 360 εκλογικές περιφέρειες, οι Πράσινοι σε περίπου 100, το Σοσιαλιστικό Κόμμα σε 70 και το Κομμουνιστικό Κόμμα σε 50.
Όμως, η βασική δύναμη της συμφωνίας εξακολουθεί να είναι πολιτική, καθώς η Ανυπόταχτη Γαλλία έθεσε το δικό της πρόγραμμα στο επίκεντρο, αναγκάζοντας τα άλλα κόμματα να ξεκαθαρίσουν τη θέση τους όσον αφορά στον βαθμό ρήξης τους με τον νεοφιλελευθερισμό. Επομένως, η διαδικασία ενοποίησης δεν έγινε σε βάρος του προγράμματος της Ανυπόταχτης Γαλλίας. Πολλά επιφανή μέλη του Σοσιαλιστικού Κόμματος, όπως π.χ. ο Φρανσουά Ολάντ, έχουν καταγγείλει δημόσια τη συμφωνία. Ο Γιανίκ Ζαντό, πρώην υποψήφιος πρόεδρος των Πρασίνων, πήρε αποστάσεις μετά τις προεδρικές εκλογές και είναι μάλλον απρόθυμος να δει το κόμμα του να ενώνει τις δυνάμεις του με τη ριζοσπαστική Αριστερά. Με την επίτευξη συμφωνίας με τον Ζαν-Λυκ Μελανσόν, οι Πράσινοι φαίνεται να αποκηρύσσουν την προηγούμενη μετριοπαθή πολιτική τους στάση. Με λίγα λόγια, η συμφωνία έκανε τους πρώην αντιπάλους του Μελανσόν να εγκρίνουν το μεγαλύτερο μέρος της πλατφόρμας του, λόγω και της εξωτερικής πίεσης που δέχονται από το αριστερό εκλογικό σώμα που στην πλειοψηφία του επιθυμεί μια συμμαχία. Τους δημιούργησε όμως και εσωτερικές κρίσεις, με τις δεξιές τάσεις των κομμάτων τους να αντιτάσσονται στη συμμαχία, δημιουργώντας, ωστόσο, μια ιστορική πολιτική κατάσταση που θα μπορούσε να οδηγήσει στην εκλογική επιτυχία εκεί που, ένα μήνα πριν, ο κίνδυνος να κερδίσει η ακροδεξιά στην κάλπη των βουλευτικών εκλογών κατέτρωγε τη χώρα.
Μια εθνική εκστρατεία: προς έναν τρίτο γύρο προεδρικών εκλογών;
Όσο αμφιλεγόμενος και αν θεωρείται ο Ζαν-Λυκ Μελανσόν, το στρατηγικό του ταλέντο δεν υποτιμάται. Για την επερχόμενη πρόκληση, έχει ήδη προτείνει ένα άλλο τέχνασμα. Οδηγώντας το Nupes στη μάχη, ο χαμένος υποψήφιος των προεδρικών εκλογών επιδόθηκε αμέσως μετά από αυτές σε ένα θεσμικό κόλπο: προβάλλει τις βουλευτικές εκλογές ως τον τρίτο γύρο των προεδρικών εκλογών, βασιζόμενος στην απογοήτευση των λαϊκών τάξεων και των αριστερών ψηφοφόρων και στην ευκαιρία που ανοίγει η εκλογική συμφωνία. Δεδομένου ότι ο πρόεδρος διορίζει συνήθως ως πρωθυπουργό τον ηγέτη του ισχυρότερου κόμματος της Εθνοσυνέλευσης, ο Μελανσόν κάλεσε τον λαό να τον «εκλέξει πρωθυπουργό» ψηφίζοντας τους βουλευτές του Nupes ώστε αυτοί να είναι η πλειοψηφία στη νέα Βουλή. Πραγματοποιώντας μια εθνική εκστρατεία σε μια εκλογική αναμέτρηση που παραδοσιακά θεωρείται ως «577 τοπικές εκλογές συγκεντρωμένες σε μία», ελπίζει να κινητοποιήσει το εκλογικό του σώμα που είναι γνωστό ότι μετά την προεδρική αναμέτρηση ρέπει προς την αποχή. Για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια, η ριζοσπαστική Αριστερά θα μπορούσε να ξεπεράσει την οριακή εκπροσώπησή της στην Εθνοσυνέλευση, με ακόμα και το ισχύον πραγματικά αντιδημοκρατικό θεσμικό πλαίσιο να μην είναι, ενδεχομένως, σε θέση να την περιορίσει στον ρόλο της ελάσσονος αντιπολίτευσης. Ορισμένοι αισιόδοξοι φτάνουν στο σημείο να ονειρεύονται ότι, σε λίγες εβδομάδες, ο Ζαν-Λυκ Μελανσόν θα είναι πρωθυπουργός. Το σίγουρο, πάντως, είναι ότι η βαθειά πολιτική κρίση στη Γαλλία δεν έχει τελειώσει. Κάθε νέο πολιτικό γεγονός φαίνεται να αποσταθεροποιεί τις παραδοσιακές τάσεις και πρακτικές, και όλοι οι δρώντες συμμετέχουν καθημερινά σε μια μάχη τυφλών, ως προς το τι μπορούν να περιμένουν ότι θα συμβεί στο εγγύς μέλλον.
Σας προτείνουμε:
Gala Kabbaj: Γαλλικές εκλογές: Η τριχοτόμηση του πολιτικού πεδίου