«Οι παγκόσμιες και οι θεσμικές κρίσεις και οι Κοκκινο-Πράσινες εναλλακτικές λύσεις»

Ωστόσο, η έμφαση αυτή τη φορά δόθηκε στην ανάγκη καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής, απέναντι στην ανεπάρκεια των σημερινών πολιτικών και προσπαθειών -συμπεριλαμβανομένων και εκείνων της ριζοσπαστικής Αριστεράς- και, δευτερευόντως, στο διάλογο για τα Κοινά. Η κλιματική κρίση, στενά συνδεδεμένη με τις πολλαπλές παγκόσμιες κρίσεις του καιρού μας, υπογραμμίζει την ανάγκη να αναλάβουμε πρωτοβουλίες με στόχο τη διάρρηξη του συστήματος. Πιο συγκεκριμένα, μας καλεί να κινητοποιηθούμε για να ενισχύσουμε το κίνημα και τις ριζοσπαστικές προσπάθειες που γίνονται για την εξεύρεση εναλλακτικών λύσεων.

Οι βασικές επιδιώξεις του συνεδρίου παρουσιάστηκαν στην εισαγωγή, ως εξής:

«Πώς απαντούμε στην αυξανόμενη συστημική κρίση στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο; Πρόκειται για ένα συνδυασμό πολλαπλών κρίσεων -πολιτικής, κοινωνικής, κλιματικής και περιβαλλοντικής- που χρειάζονται συστημικές εναλλακτικές λύσεις. Η κριτική του συστήματος δεν αρκεί. Το συνέδριο είναι μια συμβολή στο διάλογο για το εάν και πώς θα έρθουμε σε ρήξη με το καπιταλιστικό σύστημα που είναι πίσω από τις κρίσεις και για την επεξεργασία κόκκινων και πράσινων εναλλακτικών λύσεων».  

Το συνέδριο περιλάμβανε, όπως και τα προηγούμενα, μια πρωινή ολομέλεια, με δυο παρουσιάσεις που τόνισαν την ανάγκη καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής, την ανεπάρκεια του πράσινου καπιταλισμού και των τεχνικών του διορθώσεων του και την ανάγκη ευαισθητοποίησης του κόσμου. Είχαμε τη χαρά να υποδεχθούμε ως ομιλητές τον Daniel Tanuro, συγγραφέα του έργου «Green Capitalism. Why it Can’t work» (Πράσινος Καπιταλισμός: Γιατί δεν μπορεί να λειτουργήσει), και την Elizabeth Mpofu, Γενική Συντονίστρια του κινήματος:  La Via Campesina. Και οι δυο τους τόνισαν την έλλειψη πολιτικών και ευαισθησίας για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Το απόγευμα, έγιναν δυο παράλληλα σεμινάρια: ένα με θέμα στρατηγικές εναλλακτικές λύσεις, όπως ο οικοσοσιαλισμός και ο οικοφεμινισμός, και τους τρόπους κινητοποίησης του εργατικού κινήματος για τη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής. Κι ένα άλλο, για τα κοινά αγαθά και τον τρόπο διαχείρισης τους, με στόχο την αποτροπή της ιδιωτικοποίησης -και της εμπορευματοποίησης- της φύσης και την επανάκτηση των υπηρεσιών του δημόσιου τομέα που έχουν κεντρικό ρόλο στη μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων. 

Αυτό το τελευταίο σεμινάριο αποτέλεσε και τη συνέχεια μιας σειράς δημόσιων συναντήσεων πάνω στο θέμα, που οργάνωσε το Transform!Danmark τον περασμένο χρόνο, μετά το τελευταίο του συνέδριο, το Μάρτιο του 2017. Πριν από το τέλος του συνεδρίου, οργανώθηκαν κάποια εργαστήρια στα οποία το κοινό καλούνταν να συζητήσει με τους ομιλητές για τις παρουσιάσεις τους, με στόχο την προώθηση του ακτιβισμού και με την ελπίδα να συνεχιστεί η επεξεργασία των θεμάτων που τέθηκαν, μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα, και μετά το συνέδριο.   

Όπως τα προηγούμενα συνέδρια, έτσι και αυτό ήταν πολύ επιτυχημένο. Το κοινό ήταν λίγο μεγαλύτερο από εκείνο του 2017 και πιο πλούσιο όσον αφορά τις ηλικιακές ομάδες, το φύλο και τον κοινωνικό χώρο προέλευσης, προερχόμενο γενικά από την ευρύτερη Αριστερά και ορισμένους ακαδημαϊκούς χώρους.

Το συνέδριο άσκησε ευρύτερη επίδραση, καθώς προτάθηκε σε κάποιους από τους ομιλητές του να κάνουν διαλέξεις στα Πανεπιστήμια της Κοπεγχάγης και του Ρόσκιλντε, όπως και στο Πανεπιστήμιο του Λουντ, στη Σουηδία. Έγιναν και ορισμένες δημόσιες συναντήσεις, συγκεκριμένα με την Elizabeth Mpofu, και δόθηκαν συνεντεύξεις σε περιοδικά και σε μια εφημερίδα. 

Για τη διοργάνωση συνεργάστηκαν, εκτός από το Transform!Danmark και το transform!europe, η Κοκκινο-Πράσινη Συμμαχία (Enhedslisten/the Red–Green Alliance), που είναι το κόμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς της Δανίας, καθώς και ένας αριθμός αριστερών και περιβαλλοντικών οργανώσεων και περιοδικών.

Οι ομιλητές και τα θέματά τους:

Daniel Tanuro: «Η ανάγκη για μια οικοσοσιαλιστική εναλλακτική. Πώς θα γεφυρώσουμε το χάσμα των εκπομπών αερίων και το χάσμα της κοινωνικής ευαισθησίας;»

Elizabeth Mpofu: «Εναλλακτικές λύσεις για την οικολογική, την επισιτιστική και την κλιματική κρίση»

Yayo Herrero: «Οι θέσεις του οικοφεμινισμού για την αντιμετώπιση του Ανθρωπόκενου»

Asbjørn Wahl: «Ο ρόλος της εργασίας στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής»

Birgit Daiber: «Οι αριστερές πολιτικές και τα κινήματα για τα Κοινά στην Ευρώπη»

Wanda Wyporska: «Τα Κοινά μας αγαθά: επανακτώντας τις υπηρεσίες του δημόσιου τομέα»

Nanna Clifforth: «Γη Α.Ε: Οι συνέπειες του εμπορίου και της ιδιωτικοποίησης της φύσης»

Ολόκληρα τα κείμενα των ανακοινώσεων του συνεδρίου, είναι αναρτημένα στο: www.transformdanmark.dk 

 

Η πρωινή ολομέλεια:

Στις δυο ομιλίες της πρωινής ολομέλειας, δόθηκε έμφαση στην ανάγκη για ριζοσπαστική δράση για το κλίμα: Ο Daniel Tanuro ανέλυσε την τρομακτική κατάσταση και τις επιπτώσεις που έχει η καθυστέρηση της ανάληψης μιας πολιτικής και οικονομικής αλλαγής. Τόνισε, επίσης, τη στενή σχέση της καθυστέρησης αυτής με τις βασικές επιδιώξεις του καπιταλιστικού συστήματος. Η Elizabeth Mpofu εξέτασε την κατάσταση από τη σκοπιά του Παγκόσμιου Νότου τονίζοντας, παράλληλα, την έλλειψη ευαισθησίας που χαρακτηρίζει και τους φορείς χάραξης της πολιτικής και το γενικό πληθυσμό.    

Ακολουθεί μια σύντομη παρουσίαση των ανακοινώσεών τους:  

Daniel Tanuro, Βέλγιο, συγγραφέας του: «Green Capitalism: Why it can’t work» και μέλος της συντακτικής ομάδας του βιβλίου ‘Økosocialisme – fra systemkritik til alternativ’ (Solidaritet, 2015), οικοσοσιαλιστής και συγγραφέας στο La Gauche, πιστοποιημένος αγρότης.

«Η ανάγκη για μια οικοσοσιαλιστική εναλλακτική. Πώς θα γεφυρώσουμε το χάσμα των εκπομπών αερίων και το χάσμα της κοινωνικής ευαισθησίας;»

Υπάρχει ένα αντικειμενικό χάσμα ανάμεσα στην ανάγκη μείωσης των εκπομπών αερίων προκειμένου η αύξηση της θερμοκρασίας να περιοριστεί στον 1,5°C, και στις προβλέψεις που στηρίζονται στις Εθνικά Καθορισμένες Συνεισφορές (NDC). Υπάρχει, επίσης, ένα τεράστιο υποκειμενικό χάσμα ανάμεσα στην οικοσοσιαλιστική ευαισθησία που είναι απαραίτητη για να έρθουμε σε ρήξη με την παραγωγιστική λογική του καπιταλισμού και στην αλλοτριωμένη ευαισθησία της τεράστιας πλειονότητας του πληθυσμού. Η γεφύρωση του πρώτου χάσματος απαιτεί τη γεφύρωση του δεύτερου. Ποια στρατηγική θα ακολουθήσουμε για τον οικοσοσιαλισμό;    

Ο Daniel Tanuro τόνισε τη σοβαρότητα της κλιματικής κρίσης, η οποία έχει υποβαθμιστεί, παρότι αποτελεί μείζονα απειλή και αλληλοσυνδέεται με τις περισσότερες από τις υπόλοιπες απειλές. Η προσεχής έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC) σχετικά με το στόχο του 1.5°C, περιλαμβάνει την τεράστια διαφορά στις επιπτώσεις που θα έχουν μια αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2°C και κατά 1.5°C αντίστοιχα: για παράδειγμα, στην πρώτη περίπτωση, 780 εκατομμύρια άνθρωποι θα βρεθούν σε μόνιμο καθεστώς σοβαρής λειψυδρίας, ενώ στη δεύτερη 450 εκατομμύρια. Αυτή τη στιγμή, η άνοδος της θερμοκρασίας είναι ελαφρώς μεγαλύτερη του 1°C και αυτή η μικρή αύξηση έχει ήδη ανησυχητικές επιπτώσεις: αποχρωματισμό των κοραλλιών, βίαιους ανεμοστρόβιλους, δασικές πυρκαγιές, λειψυδρία, πλημμύρες, έκτακτα καιρικά φαινόμενα…    

Στη Σύνοδο COP21 του Παρισιού αποφασίστηκε να διατηρηθεί η αύξηση της θερμοκρασίας αρκετά κάτω από τους 2°C και να συνεχιστεί η προσπάθεια διατήρησής της κάτω από τον 1.5°C. Αν δεν επιτευχθούν οι στόχοι του Παρισιού για το 2020, θα υπερβούμε τους 2°C. Σε μερικές δεκαετίες η κατάσταση θα γίνει μη αναστρέψιμη και το Σύστημα Γη θα μπει σε μια νέα δυναμική κατάσταση ισορροπίας με τεράστιες επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα και όλα τα έμβια όντα. Πιο συγκεκριμένα, θα τεθούν σε κίνδυνο οι ζωές εκατοντάδων εκατομμυρίων φτωχών ανθρώπων, με κίνδυνο να οδηγηθούμε στην εξαφάνιση του είδους μας.   

Είναι απαραίτητο να αντιμετωπίσουμε τις αιτίες της κλιματικής καταστροφής: τον τρόπο παραγωγής που ο πράσινος καπιταλισμός είναι αδύνατο να αντιμετωπίσει. Αυτό που χρειάζεται είναι ο αντικαπιταλισμός, γιατί πρέπει να νοιαστούμε και για τους ανθρώπους και για τη φύση. 

Πρώτα απ’ όλα, τόνισε ο Daniel Tanuro, χρειαζόμαστε ένα νέο πρόγραμμα: τον οικοσοσιαλισμό, που είναι η μοναδική εναλλακτική λύση, και μια σειρά αντικαπιταλιστικών μέτρων. Μεταξύ αυτών ανέφερε την κοινωνικοποίηση του ενεργειακού τομέα, την κατάργηση της κατοχής των φυσικών πόρων και της γνώσης από ιδιώτες, την κατάργηση κάθε είδους ανισότητας και διάκρισης, κ.ά.

Για να αντιμετωπίσουμε τη δύσκολη πραγματικότητα, χρειαζόμαστε μια οικοσοσιαλιστική στρατηγική:

Καταρχάς, ένα πρόγραμμα που θα γεφυρώσει το μεγάλο χάσμα ανάμεσα στις ενέργειες που απαιτούνται και στην περιβαλλοντική ευαισθησία του κόσμου. Το χάσμα πρέπει να κλείσει. Είναι απαραίτητο να εντάξουμε το εργατικό κίνημα στον αγώνα για το κλίμα.

Δεύτερον, ο αγώνας για την υλοποίηση του προγράμματος έχει ανάγκη από σύγκλιση και διατομεακότητα. Η ριζοσπαστική Αριστερά μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο, συνδυάζοντας τη θεωρητική με την πρακτική διάσταση του αγώνα.

Η καταπίεση των γυναικών, των ιθαγενών και των νέων τους παρέχει άμεσο ρόλο στη μάχη: ο κοινωνικός αγώνας πρέπει να ενωθεί με τον περιβαλλοντικό. Ο Daniel Tanuro έδωσε ένα συγκεκριμένο παράδειγμα: τη νίκη του αγώνα κατά του νέου αεροδρομίου στη Γαλλία (“Notre Dame des Landes”), όπου ο αγώνας των ντόπιων χωρικών, με τη στήριξη της ριζοσπαστικής νεολαίας, απέκτησε εθνικό πολιτικό χαρακτήρα κερδίζοντας τη στήριξη του συνδικάτου GDT της εταιρίας Vinci, η οποία είχε εκδηλώσει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την κατασκευή του αεροδρομίου.   

Elizabeth Mpofu, Ζιμπάμπουε, Γενική Συντονίστρια της La Via Campesina International.

«Εναλλακτικές λύσεις για την οικολογική, την επισιτιστική και την κλιματική κρίση»

Πώς μπορούμε να προωθήσουμε εναλλακτικές λύσεις για την οικολογική, την επισιτιστική και την κλιματική κρίση που βιώνουμε σήμερα; Οι κρίσεις αυτές δημιουργήθηκαν από τις δεκαετίες εφαρμογής της Πράσινης Επανάστασης ή των βιομηχανικών μορφών καλλιέργειας -που προωθούν τη συμβατική καλλιέργεια με έμφαση στην αυξημένη χρήση υβριδικών σπόρων, συνθετικών λιπασμάτων, αγροχημικών και, εσχάτως, γενετικά τροποποιημένων οργανισμών (ΓΤΟ-) από τις καπιταλιστικές πολυεθνικές και τους αγροπρομηθευτές. Το οικολογικό και το διατροφικό μας σύστημα έχουν καταστραφεί: η γη, τα δάση που αποψιλώνονται, τα ποτάμια και οι λίμνες που παγώνουν, το υπέδαφος και τα δάση μας, και μαζί, οι παραδοσιακοί μας σπόροι και όσα γνωρίζαμε γι’ αυτούς.

Η Elizabeth Mpofu μας είπε ότι η οργάνωση La Via Campesina (LVC) αγωνίζεται για την πρόσβαση των χωρικών στη γη, σε πόσιμο νερό και στους φυσικούς πόρους, και ότι αυτό περιλαμβάνει και τους ψαράδες. Είναι ένα κίνημα που μάχεται για κοινωνική δικαιοσύνη, με ιδιαίτερη έμφαση στο δικαίωμα των γυναικών στη γη, δεδομένου ότι το 70% της τροφής σε παγκόσμια κλίμακα παράγεται από γυναίκες. Η La Via Campesina (LVC) έχει 182 οργανώσεις μέλη σε 81 χώρες. Η Elizabeth Mpofu και η LVC έχουν στενή συνεργασία με τον FAO (Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας) του ΟΗΕ, ο οποίος τώρα εργάζεται για να προωθήσει την αγροοικολολογία.

Κεντρικός στόχος της Via Campesina, είναι η διατροφική (ΣτΜ: ή επισιτιστική) κυριαρχία, που ορίζεται ως «το δικαίωμα των λαών σε υγιεινή και πολιτισμικά κατάλληλη τροφή που παράγεται με οικολογικά έγκυρες και βιώσιμες μεθόδους και το δικαίωμά τους να αποφασίζουν για την τροφή τους και τα γεωργικά τους συστήματα». Αυτό είναι διαφορετικό από τον όρο «διατροφική ασφάλεια», που είναι ο στόχος των κυβερνήσεων του Παγκόσμιου Νότου και εστιάζει στη διατροφική επάρκεια, παραβλέποντας τη χρήση χημικών ή εντομοκτόνων στα τρόφιμα και την προέλευσή τους. Αυτό οδηγεί συχνά σε ασθένειες και σε παχυσαρκία. Η Via Campesina αντιτίθεται στους ΓΤΟ και τη βιομάζα.  

Η κλιματική αλλαγή έχει οδηγήσει σε πτώση της παραγωγικότητας και σε απώλειες σε ζωικό κεφάλαιο και σε πόρους διαβίωσης, ειδικά για τις γυναίκες καλλιεργήτριες μικρής κλίμακας, αφού πλήττει τη σοδειά, τους αυτόχθονες πληθυσμούς, τους βοσκούς, τους ψαράδες και τους ορεινούς κτηματίες, είπε η Elizabeth Mpofu.    

Άλλα ερωτήματα που πρέπει να ξαναθέσουμε είναι πώς μπορούμε να πείσουμε τους φορείς χάραξης της πολιτικής μας να προωθούν εναλλακτικές λύσεις, όταν συμπράττουν με τους χρηματοδότες της Πράσινης Επανάστασης για χρηματοδοτήσεις. Το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι ο εαυτός τους. Ο πρώην πρόεδρός μας είχε 14 αγροικίες! Είναι σημαντικό να εφαρμόσουμε πολιτικές που προστατεύουν τους αγρότες. Οι πραγματικά εναλλακτικές λύσεις προωθούν βιώσιμες αγροτικές πρακτικές όπως: η αγροοικολογία, η διατροφική κυριαρχία και η αυξημένη χρήση παραδοσιακών σπόρων. Πώς μπορούμε να πείσουμε τους καταναλωτές των πόλεων και τις νεότερες γενιές να καταναλώνουν παραδοσιακές τροφές; Πώς προωθούμε και πώς οργανώνουμε εκστρατείες υπέρ της αγροοικολογίας που να αγγίζουν τους φορείς χάραξης της πολιτικής και τους άλλους αγρότες;

Οι ερωτήσεις του κοινού επέτρεψαν στους Daniel Tanuro και Elizabeth Mpofu να αναπτύξουν περαιτέρω τις απόψεις τους. Η Elizabeth Mpofu παρατήρησε, αναφορικά με την ιδιοκτησία γης, ότι η γη των χωρικών τους αφαιρέθηκε από επενδυτές, όχι για να παράγουν τρόφιμα, αλλά για να έχουν τον έλεγχο της πρόσβασης στο νερό. Οι κυβερνήσεις μας επηρεάζονται από ανθρώπους με χρήμα, είπε. Αλλά εμείς οργανώνουμε αγροτικές σχολές, όπου μαθαίνουμε στους ανθρώπους να συνεργάζονται και εκπαιδεύουμε τα μέλη μας στη χρήση της ηλιακής ενέργειας.    

Ο Daniel Tanuro υπογράμμισε τη σημασία της οικοσοσιαλιστικής συνείδησης ως βασικού όρου. Είπε επίσης, ότι η Αριστερά θα πρέπει να είναι ταπεινή, γιατί της πήρε πάρα πολύ χρόνο για να συνειδητοποιήσει το πρόβλημα της κλιματικής κρίσης, της οικολογίας κ.τ.λ.

Η Elizabeth Mpofu αναφέρθηκε στο πρόβλημα της μετανάστευσης των νέων εξαιτίας της αρπαγής των αγροικιών από επενδυτές. Ο Daniel Tanuro θεωρεί τη μετανάστευση συνδεδεμένη με την αρπαγή της γης. Η διατροφική κυριαρχία αποτελεί την εναλλακτική λύση στη μετανάστευση. 

1^ο σεμινάριο: Να καταπολεμήσουμε την κλιματική αλλαγή: ο ρόλος του οικοσοσιαλισμού και του οικοφεμινισμού 

Yayo Herrero, Ισπανία, Ανθρωπολόγος, επικεφαλής της οικοσοσιαλιστικής οργάνωσης FUHEM, Ecologistas en Acción (Οικολόγοι σε Δράση)

«Οι θέσεις του οικοφεμινισμού για την αντιμετώπιση του Ανθρωπόκενου» 

Η ανθρωπότητα μπήκε στον 21^ο αιώνα αντιμέτωπη με τα υλικά θεμέλια της ζωής. Αυτός ο πόλεμος κατά της ζωής είναι έκδηλος σε μια συστημική κρίση (οικολογική, οικονομική και κοινωνική) που οδηγεί στην όξυνση των ανισοτήτων ανάμεσα στους ανθρώπους σε όλα τα πεδία κυριαρχίας (τάξη, φύλο, ηλικία, καταγωγή, κ.λπ.). Η οικοεξάρτηση και η αλληλεξάρτηση είναι συστατικά στοιχεία της ανθρώπινης ύπαρξης, αλλά οι έννοιες της παραγωγής, της ανάπτυξης και της ευημερίας κατασκευάστηκαν αγνοώντας την ένταξη του ανθρώπινου είδους σε μια φύση που είναι πεπερασμένη και αποκρύπτοντας τον ευάλωτο χαρακτήρα της ανθρώπινης ζωής.  

Ο οικοφεμινισμός μπορεί να μας βοηθήσει να συλλάβουμε μια διαφορετική οπτική που φωτίζει αθέατες και υποτιμημένες όψεις, αλλά αναπόφευκτες αν θέλουμε να ξεκινήσουμε τη μετάβαση, πριν από την -πολύ πιθανή- κατάρρευση. 

Η Yayo Herrero υποστήριξε ότι ο καπιταλισμός, η οικονομία και η πολιτική εξελίσσονται ενάντια στη ζωή και ότι είναι σημαντικό να κάνουμε μια στάση και να σκεφτούμε. Οι φυσικοί πόροι είναι πεπερασμένοι και πρέπει να ξανασκεφτούμε πώς θα χρησιμοποιήσουμε τα ορυκτά για τη μετάβαση στην αειφορία.

Η ανθρώπινη ζωή δημιουργείται μέσα στο ίδιο το σώμα. Και οι γυναίκες είναι αυτές που φροντίζουν τα άτομα που έχουν ανάγκη φροντίδας. Όχι γιατί οι γυναίκες διαθέτουν ιδιαίτερες ικανότητες, αλλά εξαιτίας της πατριαρχικής οργάνωσης της αγοράς εργασίας. Η γυναικεία εργασία, και αμείβεται χαμηλότερα και υποτιμάται, αλλά ο καπιταλισμός δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς τις υπηρεσίες φροντίδας των γυναικών. Η παραγωγή της εργασίας γίνεται μέσα στα σπίτια. Δεν μπορούμε να επιβιώσουμε χωρίς τη φύση, υπάρχει μια αλληλεξάρτηση ανάμεσα σε μας και τη φύση. Και δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς να φροντίζουμε το σώμα μας. Ο καπιταλισμός είναι αποικιοκρατικός γιατί κλέβει τους πόρους άλλων χωρών. Και πατριαρχικός γιατί κλέβει την εργασία των γυναικών. Ο καπιταλισμός καταστρέφει τη φύση. Ο καπιταλισμός είναι άδικος γιατί είναι καπιταλιστικός. Ο καπιταλισμός δημιουργεί συγκρούσεις και οι γυναίκες βρίσκονται στο μέσο των συγκρούσεων. Συμμετέχουν κι αυτές στη μάχη με τα σώματά τους και η τιμωρία που επιφυλάσσεται σε αυτά τα σώματα είναι η βία. Οι γυναίκες είναι ο τόπος που η μάχη εξευμενίζεται. Οι γυναίκες δεν είναι μόνο θύματα της οικολογικής καταστροφής, είναι και πρωτοπορία σε πολλά σημεία του αγώνα. Οι γυναίκες δημιουργούν νέους τρόπους σκέψης και ζωής. 

Ο διάλογος μεταξύ φεμινισμού και οικολογίας έχει να κάνει με τον προσδιορισμό των ανθρώπινων αναγκών. Ο καπιταλισμός δε μιλά για ανάγκες, μιλά μόνο για προσφορά. Πολλά από τα παραγόμενα προϊόντα δεν καλύπτουν τις ανθρώπινες ανάγκες. Η παραγωγή των αγαθών και των υπηρεσιών στις πλούσιες χώρες εξαρτώνται από τους φυσικούς πόρους άλλων χωρών. Τα φεμινιστικά κινήματα πρέπει να συνεργαστούν με τα οικολογικά κινήματα για μια οικολογική πολιτική.  

Asbjørn Wahl, Νορβηγία, συγγραφέας και συνδικαλιστής, επικεφαλής της οργάνωσης Campaign for the Welfare state (Εκστρατεία για ένα κράτος ευημερίας)

«Ο ρόλος της εργασίας στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής»

Η δράση για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής θα απαιτήσει έναν μείζονα κοινωνικό μετασχηματισμό. Διαθέτουμε τα περισσότερα από όσα είναι απαραίτητα σε όρους τεχνολογίας, γνώσης και ικανοτήτων προκειμένου να αποτρέψουμε μια κλιματική καταστροφή. Αυτό που μας λείπει είναι η κοινωνική δύναμη που θα μετατρέψει το λόγο σε δράση. Εδώ, τον αποφασιστικό ρόλο θα έχει η οργανωμένη εργασία. Ο αγώνας για το κλίμα πρέπει να ενωθεί με τον κοινωνικό αγώνα. 

Ο Asbjørn Wahl υποστήριξε ότι η κλιματική κρίση αλλάζει τα πάντα. Μέχρι τώρα, τα συνδικάτα και το εργατικό κίνημα έκαναν συμβιβασμούς, αλλά αυτό δεν είναι πλέον δυνατό με την κλιματική κρίση. Είμαστε αντιμέτωποι με πολλαπλές κρίσεις και αυτό γεννά φόβο, αλλά και ελπίδα. Οι εκπομπές αερίων αυξήθηκαν κατά 60% από το 1990.

Ο αγώνας για το κλίμα είναι στην καρδιά των κοινωνικών αγώνων. Χρειαζόμαστε μια πιο συστηματική προσέγγιση για να βρούμε λύσεις. Η ατέρμονη ανάπτυξη και η αλόγιστη εκμετάλλευση της φύσης είναι εγγενή στοιχεία της καπιταλιστικής οικονομίας. Χρειαζόμαστε μια αναδιανομή του πλούτου. Ο ρόλος της εργατικής τάξης στον αγώνα για το κλίμα είναι να δημιουργήσει πράσινες θέσεις εργασίας. Πρέπει να αμφισβητήσουμε τον τρόπο που καταναλώνουμε. Οι 7 στις 10 μεγαλύτερες εταιρίες είναι στον τομέα της ορυκτής ενέργειας.

Τα συνδικάτα τάσσονται με την ενεργειακή δημοκρατία. Μπορεί να υπάρξουν κάποια οφέλη από την πολιτική για το κλίμα. 

2^ο σεμινάριο: Τα Κοινά μας αγαθά: Να αντισταθούμε στην ιδιωτικοποίηση, να επανακτήσουμε τις υπηρεσίες του δημόσιου τομέα   

Birgit Daiber, Γερμανία, συγγραφέας και εκδότρια, Ομάδα Εργασίας για τα Κοινά του Transform, The Common–Good–of–Humanity–Network (Δίκτυο για το Κοινό-Καλό-της Ανθρωπότητας)

«Οι αριστερές πολιτικές και τα κινήματα για τα Κοινά στην Ευρώπη»

Κινήματα για τα Κοινά υπάρχουν σε όλο τον κόσμο, το ίδιο και στην Ευρώπη. Η εντυπωσιακός και πλούσιος πλουραλισμός των πρωτοβουλιών για τα Κοινά σε όλο τον κόσμο μπορούν να θεωρηθούν πράξεις αντίστασης ενάντια στην εκμετάλλευση της φύσης και των ανθρώπων, ή πιο συγκεκριμένα: ενάντια στη διαρκή και αυξανόμενη απληστία των αντιδραστικών πολιτικών και του κεφαλαίου για την ιδιωτικοποίηση των φυσικών πόρων. Είναι καιρός να συζητήσουμε για στρατηγικές σε επίπεδο Ευρώπης: Τα Κοινά ως μια διάσταση των πρωτοβουλιών για την επανάκτηση μιας κοινωνικής, οικολογικής και δημοκρατικής Ευρώπης.    

Η Birgit Daiber αναφέρθηκε στη σημαίνουσα θεωρητική δουλειά του Francois Houtart, ο οποίος επαναφέρει τη θεωρία της αξίας του Μαρξ, που ανέδειξε την αντίθεση ανάμεσα στην αξία ανταλλαγής και την αξία χρήσης. Ο Houtart λέει στο βασικό του μανιφέστο (2011) ότι οι πρωτοβουλίες για τα Κοινά δίνουν έμφαση στην αξία χρήσης, τη δημοκρατική συμμετοχή και την αυτονομία, ως μέρος ενός νέου μετακαπιταλιστικού παραδείγματος. 

Η Daiber τόνισε ότι σχεδόν σε όλα τα μέρη του κόσμου αυξάνονται οι πρωτοβουλίες και τα προγράμματα για τα Κοινά, που αγγίζουν και τις τέσσερις διαστάσεις της ζωής: τη φύση, τη γη, το κεφάλαιο και την εργασία. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι τέσσερις αυτές διαστάσεις αλληλοσυνδέονται.

Επομένως, οι σημερινές κινητοποιήσεις για τα Κοινά μπορούν να θεωρηθούν ως πράξεις αντίστασης κατά της διάλυσης των συνθηκών ζωής και των βασικών αναγκών. Από τη μια υπερασπίζονται τα παραδοσιακά Κοινά (όπως η γη, η πρόσβαση των ψαράδων στις παράκτιες περιοχές κ.ά.), από την άλλη, δημιουργούν νέες μορφές συνεργασίας και κατακτούν νέους χώρους και πόρους για δράσεις για τα Κοινά.

Προκειμένου να κινητοποιήσουμε την κοινωνία, έχουμε ανάγκη τα κοινωνικά και τα συνδικαλιστικά κινήματα, που θα ασκήσουν πίεση στους πολιτικούς. Οι πρωτοβουλίες για τα Κοινά πρέπει να αποτελέσουν μέρος της ατζέντας της Ευρωπαϊκής Αριστεράς.

Η Birgit Daiber συνόψισε μερικές επιτυχημένες δράσεις στην Ευρώπη, όπως:

Σε επίπεδο δήμων: οι περισσότερες από τις πρωτοβουλίες για τα Κοινά είναι τοπικές δράσεις, σε πόλεις και σε αγροτικές περιοχές. Τα Κοινά στις πόλεις είναι τα πιο αναγνωρισμένα και καλύτερα τεκμηριωμένα. Πόλεις σαν τη Σεούλ (Κορέα), τη Βαρκελώνη (Ισπανία), τη Νάπολη (Ιταλία), τη Γάνδη (Βέλγιο) και τη Φρόομ (Μ. Βρετανία) αποτελούν παράδειγμα για το πώς καλλιεργείται η συνείδηση για τα Κοινά και για το πώς οι δημοτικές αρχές μπορούν να συνεργαστούν με τους ακτιβιστές. Υπάρχουν και νομικές δυνατότητες στήριξης των πρωτοβουλιών για τα Κοινά: η Γερουσία του Βερολίνου, για παράδειγμα, έχει το δικαίωμα να κατάσχει τις εγκαταλειμένες ιδιοκτησίες (αλλά δεν το έχει ακόμα χρησιμοποιήσει και δεν έχει καμιά υποχρέωση για κοινωνική χρήση των κατασχεμένων).   

Σε εθνικό επίπεδο: Το κίνημα για το Νερό ως Κοινό, στην Ιταλία, οδήγησε σε ένα δημοψήφισμα με 51% θετικές ψήφους. Το κίνημα για το νερό θέτει το ζήτημα των Κοινών στο πλαίσιο της επανεξέτασης του ρόλου του δημοσίου στη διαχείριση των αγαθών και των υπηρεσιών που σχετίζονται με τα καθολικά ανθρώπινα δικαιώματα.  

Wanda Wyporska, Βρετανία, επικεφαλής της οργάνωσης: The Equality Trust, η οποία εργάζεται για μεγαλύτερη ισότητα.

«Τα Κοινά μας αγαθά: επανακτώντας τις υπηρεσίες του δημόσιου τομέα»

Η πρόσβαση σε και η χρήση των υπηρεσιών του δημόσιου τομέα παίζουν κεντρικό ρόλο στο θέμα της ισότητας, είτε μειώνοντας είτε αυξάνοντας το κοινωνικό χάσμα. Πώς ο τεμαχισμός της εκπαίδευσης, της υγείας και της κοινωνικής ασφάλειας επηρεάζουν το Ηνωμένο Βασίλειο και όσους παρέχουν αυτές τις υπηρεσίες.

Η οργάνωση The Equality Trust ιδρύθηκε το 2009 από τους: Bill Kerry, Richard Wilkinson και Kate Pickett, μετά την έκδοση του βιβλίου: “The Spirit Level – Why Equality is Better for Everyone”. 

Η Wanda Wyporska έκανε την παρουσίασή της με power–point. Ακολουθούν τα κύρια σημεία της:

Η μεγαλύτερη περικοπή μισθών στη Βρετανία έγινε το 19^ο αιώνα, την περίοδο της Βασίλισσας Βικτωρίας. Ο μέσος ετήσιος μισθός είναι σήμερα 26.000 λίρες Αγγλίας. Περίπου 14 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν κάτω από το όριο της φτώχιας, με αναμενόμενη αύξηση του αριθμού τους κατά 1,5 εκατομμύριο για την περίοδο 2021-2022. 

Μια έρευνα ανέδειξε την υπέρβαση του ορίου θνησιμότητας κατά 120.000 την περίοδο 2012-2016, ως συνέπεια των κοινωνικών περικοπών. Επιπλέον, πολλοί ηλικιωμένοι πέθαναν από το κρύο, επειδή η θέρμανση έχει γίνει πολύ ακριβή. Παρότι τα δημόσια ταμεία χορηγούν ένα ταπεινό επίδομα θέρμανσης, το πρόβλημα διογκώνεται γιατί οι τιμές της ενέργειας αυξήθηκαν. Ως ανακούφιση, οι ηλικιωμένοι λαμβάνουν τη συμβουλή να διαμένουν στο δωμάτιο που θερμαίνεται καλύτερα κ.ά.  

Η ισότητα στη στέγαση αποτελούσε εξαρχής στόχο της οργάνωσης Equality Trust (ET), γιατί οι δαπάνες στέγασης, στο Λονδίνο τουλάχιστον, είναι τόσο μεγάλες που είναι κυριολεκτικά αδύνατο για χαμηλόμισθους ή χαμηλοσυνταξιούχους να ζουν εκεί. Οι κατασκευές της κοινωνικής κατοικίας είναι επαπειλούμενες, ειδικά όσες είναι σε μέρη της πόλης που πρόκειται να «αναβαθμιστούν» (αναβαθμίζοντας τις κατοικίες σε ολόκληρες γειτονιές, προκειμένου να αλλάξουν το κοινωνικοοικονομικό και το αισθητικό τους προφίλ). Τα συγκροτήματα κοινωνικών κατοικιών ανήκουν τυπικά στις τοπικές αρχές με ένα συμβούλιο ως προμετωπίδα. Αυτά τα συμβούλια, πολλά εκ των οποίων έχουν ως διαχειριστές μέλη των Εργατικών, ανατρέπονται συχνά γιατί αποπειρώνται ή να πουλήσουν τα κτίρια σε «επενδυτές», ή να τα δεσμεύσουν σε πολύπλοκα επενδυτικά προγράμματα. Αυτό αναγκάζει τους ενοίκους να αφήνουν τα διαμερίσματά τους, άμεσα ή έμμεσα διωγμένοι, γιατί δεν μπορούν να ανταποκριθούν στο ύψος του ενοικίου.                          

Η οργάνωση ET εκδίδει ένα έντυπο που ονομάζει «ανιχνευτή αμοιβών», το οποίο συγκρίνει τις υψηλότερες αμοιβές μεγάλων καταγεγραμμένων εταιριών με τους συνηθισμένους μισθούς. Η τελευταία έκθεση είναι του Μαρτίου του 2017 και δείχνει ότι ο καλύτερα αμειβόμενος ανώτατος διευθυντής κερδίζει 2.550 φορές πάνω από το μέσο μισθό του 2015. Με την ίδια λογική, η ΕΤ εκδίδει κι έναν «ανιχνευτή» πλούτου. Το 2017, η περιουσία των 1000 πλουσιότερων ανθρώπων στο Η.Β. ανερχόταν σε 658 δις λίρες Αγγλίας, αυξημένη κατά 82,5 δις σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο.   

Μια από τις πρώτες εκστρατείες που οργάνωσε η ΕΤ αφορούσε τις διαφορές των αμοιβών ανάμεσα στα φύλα και την κατανομή, σε συνάρτηση με αυτές, των ενδιαφερόντων τους. Η οργάνωση εργάζεται και για τη συσχέτιση της «ταυτότητας» με την κοινωνική τάξη, γιατί είναι σαφές ότι ο ρατσισμός και ο σεξισμός σχετίζονται με την κοινωνική τάξη. Οι μαύροι, οι πρόσφατοι μετανάστες και οι γυναίκες υπερεκπροσωπούνται στην κατηγορία των περιθωριοποιημένων και των χαμηλόμισθων.

Η ΕΤ έχει καλές σχέσεις με τους Εργατικούς του Κόρμπιν, αλλά συνεργάζεται και με «συντηρητικούς με ευαισθησίες». Γενικά όμως, η Wanda Wyporska δεν είναι αισιόδοξη για το μέλλον. Οι Συντηρητικοί θα συνεχίσουν να «τιμωρούν τους φτωχούς και να ανταμείβουν τους πλούσιους». Σκέφτεται ότι θα είναι δύσκολο για τους Εργατικούς να φτιάξουν κυβέρνηση, γιατί πολλές από τις σκωτσέζικες κοινοβουλευτικές έδρες του Εργατικού Κόμματος πήγαν στο SNP (Εθνικό Κόμμα Σκοτίας). Επιπλέον, οι Εργατικοί είναι διχασμένοι ως προς το Brexit, γεγονός το οποίο δεν οδηγεί σε καθαρές πολιτικές. Αυτό σημαίνει ότι αν το Brexit έχει συμφωνηθεί, όταν αναλάβει μια νέα κυβέρνηση Εργατικών, θα αποτελέσει ένα σημείο εκκίνησης, αλλά πολλά άλλα πράγματα θα συνεχίσουν  να είναι θολά.

Nanna Clifforth, Δανία, οργάνωση NOAH – Friends of the Earth (Φίλοι της Γης), Δανία

«Γη Α.Ε.: Οι συνέπειες του εμπορίου και της ιδιωτικοποίησης της φύσης»

Η φύση, η βιοποικιλότητα και οι λειτουργίες του οικοσυστήματος περιλαμβάνονται όλο και συχνότερα στις εμπορικές συμφωνίες και τίθενται ως στόχοι χρηματιστικοποίησης ή χρησιμοποιούνται ως αντισταθμιστικά μέτρα, με σοβαρές περιβαλλοντικές και κοινωνικές συνέπειες.  

Η Nanna Clifforth έκανε επίσης την παρουσίασή της με power–point, εστιάζοντας στις πολιτικές της ΕΕ που μετατρέπουν τη φύση σε εμπόρευμα, παρά το γεγονός ότι η ΕΕ έχει μια πολιτική προστασίας της φύσης. Η εξήγηση είναι ότι οι υπόλοιπες πολιτικές της ΕΕ έχουν διαφορετική κατεύθυνση. Η βιοποικολότητα και τα οικοσυστήματα αντιμετωπίζονται όλο και περισσότερο ως εμπορεύσιμα αγαθά, με αποτέλεσμα η ΕΕ να μην πετυχαίνει τους στόχους της.  

Η Nanna Clifforth επεσήμανε τρεις τρόπους με τους οποίους η ΕΕ μετατρέπει τη φύση σε εμπόρευμα:

Ο ένας είναι τα αντισταθμιστικά μέτρα, που σημαίνει ότι οι δραστηριότητες που καταστρέφουν τη βιοποικιλότητα πρέπει να παρέχουν κάποια αντισταθμίσματα. Αυτό στηρίζεται στη λογική της «μη καθαρής απώλειας» (No Net Loss: NNL). Δηλαδή, αν η βιοποικιλότητα απειλείται σε ένα μέρος, πρέπει να βελτιωθεί σε ένα άλλο. Η λογική αυτή δικαιολογεί την εφαρμογή αντισταθμιστικών μέτρων, ακόμη και αν οι συνέπειες δεν είναι οι επιδιωκόμενες. Ωστόσο, τελικός στόχος των αντισταθμιστικών μέτρων δεν είναι η προστασία της βιοποικιλότητας, αλλά το οικονομικό κέρδος και η δημιουργία νέων αγορών και επιχειρηματικών ευκαιριών. Με την πρακτική των αντισταθμιστικών μέτρων, η φύση και η βιοποικιλότητα που είναι αναντικατάστατες, καθώς και οι λειτουργίες του οικοσυστήματος, τιμολογούνται, ενώ η υποτιθέμενη προστασία τους γίνεται για την παραγωγή εμπορευμάτων.  

Τα αντισταθμιστικά μέτρα είναι το σύμβολο της αυξανόμενης  χρηματιστικοποίησης και εμπορευματοποίησης της φύσης. Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή στρατηγική για τη βιοποικιλότητα: « η βιοποικιλότητα και οι συναφείς υπηρεσίες του οικοσυστήματος πρέπει να αξιολογηθούν» μέχρι το 2050. Στον «Οδικό Χάρτη για μια Ευρώπη με επάρκεια πόρων» επαναλαμβάνεται η ευχή να γίνουν επενδύσεις σε φυσικό κεφάλαιο. Η χρηματιστικοποίηση είναι ένας τρόπος δημιουργίας νέων αγορών και νέων αγαθών και αποτελεί μια αναπτυσσόμενη οικονομική δραστηριότητα. Ο ιδιωτικός τομέας δραστηριοποιείται έντονα σε αυτήν, ως νέο τρόπο δημιουργίας κέρδους. Αλλά και οι οικονομικοί μηχανισμοί είναι ανοιχτοί στην κερδοσκοπία. Η χρήση των αντισταθμιστικών μέτρων και άλλων μεθόδων που στηρίζονται στην αυξημένη χρηματιστικοποίηση και εμπορευματοποίηση, αποδεικνύουν ότι η άμεση ρύθμιση, οι νομικοί περιορισμοί, ο σχεδιασμός, η δημόσια συμμετοχή ή οποιαδήποτε κρατική παρέμβαση δεν υποστηρίζει το δικαίωμα στην ιδιοκτησία και δεν υλοποιείται μέσω της αγοράς καταρρίπτονται. Όροι όπως: πράσινη ανάπτυξη και πράσινος καπιταλισμός χρησιμοποιούνται όλο και πιο πολύ για να μας πείσουν ότι μπορούμε να συνεχίσουμε στον ίδιο δρόμο: της αλόγιστης και άνισης διάθεσης των φυσικών πόρων. Η χρηματιστικοποίηση αποτελεί μέρος αυτής της διαδικασίας, η οποία υποστηρίζει ότι η αυξημένη περιβαλλοντική υποβάθμιση μπορεί να διορθωθεί από το ίδιο το σύστημα που την προκάλεσε.  

Οι εμπορικές και επενδυτικές συμφωνίες έχουν, καταρχάς, επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα και τα οικοσυστήματα, καθώς εμπορεύονται, αφενός, ζώα, ξύλο και φυτά, αφετέρου προϊόντα όπως, για παράδειγμα, το φοινικέλαιο και η σόγια, πολύ σημαντικά για τη βιοποικιλότητα και τα οικοσυστήματα. Επομένως, δεν έχει νόημα να εισάγουμε αγαθά καταστρέφοντας τη βιοποικιλότητα περιοχών που βρίσκονται έξω από την ΕΕ, ή να τα παράγουμε με τρόπο εξίσου καταστροφικό. Αυτό προκαλεί ένα ντάμπινγκ βιοποικιλότητας και υποβαθμίζει τη βιοποικιλότητα των χωρών που είναι εκτός της ΕΕ.     

 

Συμπέρασμα

Οι ομιλητές της ημερίδας επέμειναν στην ανάγκη συνέχισης των αγώνων που περιέγραψαν στις παρουσιάσεις τους. Συμφώνησαν ότι το επόμενο βήμα θα είναι ένας αγώνας για την πραγματική εξουσία: οφείλουμε να αλλάξουμε την ισορροπία των δυνάμεων. Χρειαζόμαστε αλληλεγγύη και πρέπει να καταφέρουμε να σταματήσουμε να μιλάμε μόνο για αγορές. Ο αγώνας αυτός πρέπει να δοθεί από τη βάση προς τα πάνω. 

Τονίστηκε, επίσης, ότι η ενέργεια είναι σε βαθιά κρίση. Βαθύτερη από τη δική μας. Πρέπει να ανταλλάσσουμε πληροφορίες και γνώσεις. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι ο νέος καπιταλισμός μετατρέπει τη φροντίδα σε επιχειρηματική δραστηριότητα. Η TISA θα την ιδιωτικοποιήσει. Επομένως, πρέπει να αποχρωματίσουμε τη φροντίδα ως γυναικεία υπόθεση και να εντάξουμε σε αυτήν και τους άνδρες. Πρέπει, ακόμα, να αρχίσουμε να καλλιεργούμε την τροφή μας και να μειώσουμε την κατανάλωση προϊόντων ζωικής προέλευσης. Να αναβιώσουμε τις παραδόσεις, τις γνώσεις και τις ιδέες μας.  

Εργαστήρια

Στο φετινό συνέδριο δοκιμάσαμε κάτι καινούριο, προκειμένου να ανοίξει η συζήτηση. Πριν από το τέλος, οργανώσαμε εργαστήρια, ένα για κάθε ομιλητή/τρια. Το κοινό μπορούσε να παρακολουθήσει το εργαστήριο που το ενδιέφερε και να συμμετάσχει στη συζήτηση ή να κάνει ερωτήσεις στον/στην ομιλητή/τρια. Τα εργαστήρια ήταν καλά και είχαν πολλή συζήτηση. Όσοι/ες συμμετείχαν στο εργαστήριο του Daniel Tanuro αποφάσισαν να σχηματίσουν μια ομάδα που θα δουλέψει για τον οικοσοσιαλισμό. Η λειτουργία της ομάδας δεν εξαρτάται από το Transform!Danmark, αλλά κάποιοι/ες από το διοικητικό του συμβούλιο εντάχθηκαν σε αυτήν. Επομένως, ευελπιστούμε σε καλά αποτελέσματα από τις ομάδες, στο μέλλον. 

 

Μετάφραση από τα αγγλικά: Καλλιόπη Αλεξοπούλου