Τα αποτελέσματα των γενικών εκλογών στην Αλβανία εξέπληξαν σχεδόν τους πάντες: σαρωτική νίκη για το κυβερνόν Σοσιαλιστικό Κόμμα, πολιτική καταστροφή για το Δημοκρατικό Κόμμα και ιστορικά μεγάλη αποχή.
Το κυβερνόν Σοσιαλιστικό Κόμμα αύξησε το ποσοστό του, κερδίζοντας πάνω από 48% της έγκρισης του εκλογικού σώματος και εξασφαλίζοντας μια άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία 74 εδρών σε σύνολο 140. Το κόμμα της μείζονος αντιπολίτευσης, το Δημοκρατικό Κόμμα, έπαθε πολιτική καταστροφή. Τα ποσοστά του έπεσαν κάτω από 29% (το χειρότερο εκλογικό του αποτέλεσμα μέχρι σήμερα), ενώ το τρίτο κόμμα, το Σοσιαλιστικό Κίνημα για την Ολοκλήρωση, έλαβε 14%. Δυο νέα κεντρώα κόμματα που παρουσιάζονται ως αντισυστημικά, το Libra και το Sfida, δεν έπιασαν το εκλογικό όριο.
Γιατί νίκησε το Σοσιαλιστικό Κόμμα;
Ειδικότερα, πώς είναι δυνατόν ένα κόμμα του τρίτου δρόμου που έχει δεσμευτεί σε μια πολιτική ατζέντα σκληρών νεοφιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων –όπως αυτές για την ανώτατη εκπαίδευση, τις ιδιωτικοποιήσεις, τις διεφθαρμένες συνεργασίες του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα- και την επίθεση στους φτωχούς να καταφέρει τέτοια νίκη; Ένα μέρος της απάντησης βρίσκεται στην τεράστια πολιτική δύναμη που το Σοσιαλιστικό Κόμμα απέκτησε τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Συμμαχώντας με μεγάλες επιχειρήσεις, από μεγιστάνες των ΜΜΕ μέχρι ιδιοκτήτες ιδιωτικών πανεπιστημίων, με αντάλλαγμα κερδοσκοπικές (και μετά βίας νόμιμες) συνεργασίες, το Σοσιαλιστικό Κόμμα κατάφερε να ηγεμονεύσει στα ΜΜΕ και να συγκεντρώσει οικονομική ενίσχυση για την προεκλογική του εκστρατεία. Αυτό σημαίνει ότι, ειδικά στις πιο φτωχές περιοχές όπου ζουν αποξενωμένοι και απελπισμένοι άνεργοι ή υποαπασχολούμενοι άνθρωποι, το κυβερνόν κόμμα έκανε χρήση του οικονομικού του πλεονεκτήματος για να εξαγοράσει ψήφους και να συνάψει πελατειακές σχέσεις.
Ταυτόχρονα, ο πρωθυπουργός Ράμα στρατεύθηκε σε μια προπαγανδιστική προεκλογική εκστρατεία που επέρριπτε την ευθύνη για τις αποτυχίες του στο νεότερο εταίρο της συμμαχίας του (το Σοσιαλιστικό Κίνημα για την Ολοκλήρωση) και ζητούσε από το εκλογικό σώμα να δώσει σε αυτόν και το κόμμα του την απόλυτη πλειοψηφία ώστε να μπορέσει να ξεκινήσει τη συγκρότηση μιας αποτελεσματικής δημόσιας διοίκησης.
Ένας άλλος παράγοντας που έκανε δυνατή τη νίκη του Σοσιαλιστικού Κόμματος ήταν η μετάθεση των σημαντικότερων επιπτώσεων της κοινωνικοοικονομικής κρίσης στο μέλλον. Υποσχόμενη συνεργασίες του ιδιωτικού με το δημόσιο τομέα και λαμβάνοντας δάνεια απευθείας από επιχειρήσεις (υπόσχεται σε συγκεκριμένη επιχείρηση ότι αν κατασκευάσει ένα σχολείο, θα αμείβεται σε ετήσια βάση), η κυβέρνηση παρέχει ακόμη κάποιες στοιχειώδεις κοινωνικές υπηρεσίες. Ή, προς το παρόν τουλάχιστον, διατηρεί μια επισφαλή κοινωνική ισορροπία.
Αλλά, το Σοσιαλιστικό Κόμμα δεν θα είχε αποσπάσει την εκλογική νίκη, πόσο μάλλον τη σαρωτική, αν η ιδέα ότι οι αντίπαλοί του δεν είναι καλύτεροι δεν είχε ριζώσει στην κοινή γνώμη. Το κεντροδεξιό Δημοκρατικό Κόμμα, που κυβέρνησε την Αλβανία από το 2005 μέχρι το 2013, θεωρείται εν μέρει υπεύθυνο για την οικονομική και κοινωνική παρακμή. Και σα να μην έφτανε αυτό, το Δημοκρατικό Κόμμα είχε να αντιμετωπίσει εσωτερικές διαμάχες για την εξουσία την περίοδο ακριβώς πριν από τις εκλογές, οι οποίες οδήγησαν στην αποχή ενός μέρους του πυρήνα του εκλογικού του σώματος.
Επιπλέον, δεν θα είχε νικήσει αν τα δυο νέα κόμματα που εμφανίστηκαν ως αντίπαλοί του (Libra και Sfida) και ζητούσαν την ψήφο της μικροαστικής τάξης στις μεγαλύτερες πόλεις, δεν ήταν κατασκευές των ΜΜΕ. Δεν έκαναν καμιά προσπάθεια να δημιουργήσουν κίνημα βάσης.
Ένα ιστορικά αρνητικό ρεκόρ
Παρόλα αυτά, η κατάσταση δεν είναι τόσο ρόδινη για το Σοσιαλιστικό Κόμμα, όπως προσπαθεί να πείσει η προπαγανδιστική μηχανή του. Παρότι διατήρησαν τον ίδιο απόλυτο αριθμό ψήφων με το 2013, η σαρωτική τους νίκη καθορίστηκε από τη μεγάλη εκλογική αποχή. Στις κάλπες προσήλθαν λιγότεροι από το 47% των ψηφοφόρων, γεγονός που αποτελεί ιστορικό αρνητικό ρεκόρ. Η εκλογική συμμετοχή το 2013, για να κάνουμε τη σύγκριση, ήταν 53,7%. Βέβαια, το μεγαλύτερο μέρος της αποχής οφείλεται στους Αλβανούς που ζουν στο εξωτερικό. Ωστόσο, ένα καίριο ποσοστό, της τάξης του 30% ή και περισσότερο, των κατοίκων της Αλβανίας μποϊκόταραν τις εκλογές, ως ένδειξη διαμαρτυρίας κατά του πολιτικού συστήματος συνολικά. Αυτοί οι άνθρωποι αποτελούν την ελπίδα για τη συγκρότηση ενός κοινωνικού κινήματος που θα ασκεί πραγματική αντιπολίτευση στην κυβέρνηση του Σοσιαλιστικού Κόμματος.
Μετάφραση: Καλλιόπη Αλεξοπούλου