Το πρότυπο παραφέρεται

«Η καμπάνια ενάντια στα τέλη ύδρευσης είναι ιστορική. Νομίζω πως είναι το μεγαλύτερο κίνημα στην ιστορία του κράτους. Το μέγεθός του, η διάρκειά του, το επίπεδο συχνότητας δράσης, το επίπεδο πολιτικής συνείδησης. Δεν έχω ξαναδεί κάτι παρόμοιο.»
Ο Σαμ Νόλαν (Sam Nolan) έχει δει πολλά στην πολιτική σκηνή της Ιρλανδίας. Γεννημένος το 1930, είναι βετεράνος συνδικαλιστής και σοσιαλιστής έχοντας αναμειχθεί σε κάθε μεγάλο κίνημα από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά. Οργάνωσε τις πορείες κατά τη διάρκεια των τελευταίων μαζικών αναταραχών ενάντια στους φόρους PAYE το 1979-80 αλλά είναι πεπεισμένος πως το πρόσφατο κύμα είναι πιο σημαντικό.
Ιρλανδία: Πρότυπο της Λιτότητας
Μετά από πέντε χρόνια λιτότητας η αφήγηση για την Δημοκρατία της Ιρλανδίας έδειχνε παγιωμένη. Ενώ η υπόλοιπη περιφέρεια της Ευρώπης είχε εξεγερθεί με διαδηλώσεις, κινήματα και την ανάπτυξη πολιτικών εναλλακτικών, η Ιρλανδία αποτελούσε το πρότυπο της Ευρώπης, την αρχή μιας οικονομικής ανάκαμψης δείχνοντας ότι οι πολιτικές λιτότητας είχαν δουλέψει. Άλλωστε, ο Πρωθυπουργός της Ένντα Κένυ (Enda Kenny) έγινε το εξώφυλλο του περιοδικού Times υπό τον τίτλο «Κέλτικη Επάνοδος». Ω


στόσο, γι’αυτούς που ασχολήθηκαν, τα αποτελέσματα των πολιτικών λιτότητας ήταν ξεκάθαρα – 750.000 άνθρωποι ζούσαν σε συνθήκες φτώχειας [1], δεύτερη θέση στον ανεπτυγμένο κόσμο σε χαμηλόμισθες εργασίες [2], το ένα δέκατο του πληθυσμού είχε μεταναστεύσει από την αρχή της κρίσης [3] και η ανεργία ήταν απλά μόλις στο 12% [4]. Η οργή σιγόβραζε ακριβώς κάτω από την επιφάνεια.

Η αρχή του κινήματος για το νερό
Η εκστρατεία εναντίον του τέλους ύδρευσης ξεκίνησε με μικρής κλίμακας, αυτοοργανωμένη αντίσταση στις εγκαταστάσεις μετρητών στο Κορκ και το Δουβλίνο. Ένα δίκτυο ακτιβιστών, χωρίς κάποια σχέση με την οργανωμένη Αριστερά αλλά που προέρχονταν από την εργατική τάξη, με ευρείες προοδευτικές πολιτικές, ηγήθηκαν της ανάπτυξής του κατά τους πρώτους μήνες του 2014. Τοπικές ομάδες ξεπήδησαν σε όλο το κράτος επικοινωνώντας διαδικτυακά, αναπτύσσοντας ισχυρά αντιπολιτευτικά αισθήματα και «λέγοντας όχι» στην λιτότητα και τις πολιτικές ελίτ.
Συχνά καθοδηγούμενοι από ανθρώπους που πήραν την πρώτη τους γεύση ενεργού δράσης στην εκστρατεία για τον φόρο ακίνητης περιουσίας του 2012, ή πιο πριν σε μικρότερες αντιδράσεις χαμηλότερων τόνων όπως το ιρλανδικό κίνημα Occuppy, σπάνια είχαν κάποια επίσημη δομή ή ακόμα και συνελεύσεις. Αντ’αυτού παρείχαν μια εναλλακτική πηγή πληροφόρησης, μια ιστοσελίδα για συζήτηση της απογοήτευσης και μια ενότητα άμεσης ανταπόκρισης για να δώσουν τη δυνατότητα στήριξης διαμαρτυριών και συγκρούσεων.
Συμμετοχή κομμάτων
Αυτό άλλαξε το καλοκαίρι, μετά την πτώση κατά 24% των ποσοστών της κυβέρνησης στις δημοτικές εκλογές του Μαΐου του 2014 , όταν διεξάγονταν συναντήσεις σε όλη τη χώρα ενάντια στην εγκατάσταση μετρητών νερού και στην εισαγωγή τελών. Η διαδικασία υπήρξε καταλύτης για περισσότερη οργάνωση και είδε την πρώτη ουσιαστική εμπλοκή της ριζοσπαστικής Αριστεράς – των τροτσκιστικών κομμάτων Άνθρωποι Πάνω από τα Κέρδη (Διεθνής Σοσιαλιστική Τάση) και Συμμαχία Κατά της Λιτότητας (Επιτροπή για μια Εργατική Διεθνή) καθώς επίσης, σε μικρότερο βαθμό, και του Sinn Féin, της πιο σημαντικής δύναμης στην ιρλανδική Αριστερά.
Μαζί με τα αριστερά συνδικάτα Unite (Ενωθείτε) και Mandate (Εντολή), που είχαν διασπαστεί από την συναινετική κοινωνική συνεργασία τα προηγούμενα χρόνια, αυτά τα κόμματα σχημάτισαν τον Ιούνιο τον συνασπισμό Right2Water (Δικαίωμα στο Νερό). Η πιο οργανωμένη έκφραση του κινήματος ενάντια στα τέλη ύδρευσης διευρύνθηκε για να ενσωματώσει κι άλλα διασπασθέντα συνδικάτα, τα CWU, CRSU και OPATSI, καθώς επίσης και πολιτικά ανεξάρτητους και πολλές από τις νέες, κοινωνικές ομάδες που αναδύθηκαν όσο περνούσαν οι εβδομάδες.
Στις 11 Οκτωβρίου 2014 το Right2Water διοργάνωσε την πρώτη εθνική διαδήλωση στο Δουβλίνο, η οποία αναμενόταν να φτάσει περίπου τους 30.000 διαδηλωτές – έναν από τους μεγαλύτερους αριθμούς για τις Ιρλανδικές δράσεις ενάντια στη λιτότητα από την αρχή της κρίσης. Εν τέλει οι πάνω από 100.000 την κατέστησαν την μεγαλύτερη πορεία από την εποχή εκείνων ενάντια στον Πόλεμο του Ιράκ το 2003. Άλλη μια μέρα δράσης, την 1^η Νοεμβρίου, καλέστηκαν διαδηλώσεις σε χωριά και πόλεις σε όλη την Ιρλανδία. Προσέλκυσαν περίπου 200.000 διαδηλωτές, με τους διοργανωτές έκπληκτους να συγκεντρώνουν αναφορές από πορείες σε μικρά χωριά που δεν είχαν δει διαμαρτυρίες για δεκαετίες.
Τέλη ύδρευσης
Ύστερα από πολλά χρόνια λιτότητας το τέλος ύδρευσης προκάλεσε ένα τέλειο κύμα απογοήτευσης. Ένας νέος καταναλωτικός φόρος που θα έπληττε δυσανάλογα τους χαμηλόμισθους με αποτέλεσμα καμία βελτίωση στις υπηρεσίες, με τα λεφτά να καταλήγουν στα χέρια των μετόχων. Μια πιθανή πορεία προς ιδιωτικοποίηση, με μια ιδιωτική εταιρία, την GMC Sierra, μερίδιο της οποίας ανήκει στο Ιρλανδό ολιγάρχη Denis O’Brien, να εμπλέκεται στην εγκατάσταση των μετρητών. Αντιληπτή κυβερνητική διαφθορά, και ιδιαίτερα σε ένα σκάνδαλο που περιλαμβάνει έναν διευθυντή που έχει σχέσεις με το Φιν Γκάελ (Fine Gael) να αναγκάζεται σε παραίτηση, πέραν της ανικανότητας, με μηνύματα σχετικά με δείκτες και ημερομηνίες που αλλάζουν καθημερινά.
Ο Ντέιβιντ Γκίμπνεΰ (David Gibney) του Right2Water λέει πως «οι απειλές της κυβέρνησης ότι θα μειώσει την παροχή νερού σε σταγόνες» και οι φόβοι σχετικά με την «έλλειψη νερού», οδηγώντας τους ανθρώπους στο να μην μπορούν να κάνουν μπάνιο ή να πλύνουν τα πιάτα, επιπλέον «έφερε στο σπίτι τους το πόσο παρεμβατικός είναι αυτός ο φόρος» στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων.
Στην πορεία προς την επόμενη εθνική διαδήλωση στις 10 Δεκεμβρίου η κυβέρνηση προσέφερε μια σειρά από παραχωρήσεις – ένα πάγιο τέλος των 260 ευρώ αντί για μετρητή, μη μείωση της παροχής νερού και δεσμεύσεις να αντιταχθεί στην ιδιωτικοποίηση. Όμως αυτό δεν κατάφερε να αποτρέψει την πλειοψηφία του κινήματος με 70.000 εξ αυτών να επιστρέφουν σε εργάσιμη μέρα στο τσουχτερό κρύο. Στις 31 Ιανουαρίου, διαμαρτυρία που διοργανώθηκε από το αυτόνομο Dublin Says No (Το Δουβλίνο Λέει Όχι) κι όχι από τον συνασπισμό Right2Water κατέβασε 50.000 στους δρόμους του Δουβλίνου και γύρω στους 20.000 στα Λέτερκενι, Κορκ, Γουότερφορντ και Λίμερικ.
Ποινικοποίηση του κινήματος
Εντωμεταξύ έγινε μια προσπάθεια ποινικοποίησης του κινήματος. Η αστυνομική παρουσία στις εγκαταστάσεις μετρητών νερού αυξήθηκε και οι τακτικές τους για τη διασπορά του πλήθους γίνονταν όλο και πιο βίαιες. Σε μια σύγκρουση σε ιδιωτική εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε από τον Πρωθυπουργό στο προάστιο Santry του Δουβλίνου πλήθος γυναικών «ψεκάστηκαν με σπρέι πιπεριού και κυριολεκτικά ισοπεδώθηκαν» από την αστυνομία, θυμάται ο τοπικός ακτιβιστής Τζέιμς Άσκιν (James Askin). Πραγματοποιήθηκε διαμαρτυρία έξω από κοντινό αστυνομικό τμήμα εκείνη τη νύχτα, παρουσία εκατοντάδων.
Στα τέλη Οκτωβρίου μερικοί από τους πιο μαχητικούς ακτιβιστές του Δουβλίνου μεταφέρθηκαν στο Ανώτατο Δικαστήριο όπου ένας δικαστής τους είπε πως το δικαίωμά τους σε διαμαρτυρία δεν περιελάμβανε το μπλοκάρισμα εγκαταστάσεων. Ο ίδιος αργότερα κατέθεσε ασφαλιστικά μέτρα γι’αυτό τον λόγο. Έπειτα, στα μέσα Νοεμβρίου, μια μικρή διαμαρτυρία στο νοτιοδυτικό Δουβλίνο θα έβρισκε την Αναπληρώτρια Πρωθυπουργό της Ιρλανδίας εγκλωβισμένη μέσα στο αμάξι της για κάποιες ώρες.
Έπειτα, στις 9 Φεβρουαρίου του 2015, η αστυνομία συνέλαβε πάνω από σαράντα ανθρώπους που συμμετείχαν στην τελευταία διαμαρτυρία σε μια σειρά ξαφνικών επιδρομών. Αυτές συμπεριελάμβαναν και τον βουλευτή Πολ Μέρφυ (Paul Murphy) της Συμμαχίας Κατά της Λιτότητας, εκλεγμένου σε κάποιες συμπληρωματικές εκλογές με μια πλατφόρμα ενάντια στα τέλη ύδρευσης. Μόλις δέκα μέρες αργότερα το Δουβλίνο ήρθε αντιμέτωπο με φυλακίσεις τεσσάρων ακτιβιστών εξαιτίας των προηγούμενων υποθέσεων για ασφαλιστικά μέτρα – των Μπέρνι Χιουζ (Bernie Hughes), Ντέρεκ Μπάριν (Derek Byrne), Πολ Όλι Μουρ (Paul ‘Ollie’ Moore) και Ντάμιεν Ο’ Νηλ (Damien O’Neill). Στις 9 Μαρτίου ένας δικαστής τους άφησε ελεύθερους για τεχνικούς λόγους και μέχρι στιγμής δεν έχουν απαγγελθεί κατηγορίες μετά τις μαζικές συλλήψεις στο Τάλατ.
Αυτό το κλίμα διώξεων διόγκωσε το πλήθος της τελευταίας διαδήλωσης του Right2Water στις 21 Μαρτίου με πάνω από 80.000 να γεμίζουν την O’Connell Street του Δουβλίνου. Αυτό μας κάνει πέντε διαδηλώσεις μέσα σε έξι μήνες που ξεπέρασαν τους 50.000 ανθρώπους – πράγμα άνευ προηγουμένου για την σύγχρονη ιρλανδική ιστορία. Όλα αυτά σε ένα πλαίσιο όπου η υποστήριξη των κατεστημένων κομμάτων της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας Fine Gael, Fianna Fáil και Labour έπεσε κάτω από το 50% για πρώτη φορά από την εγκαθίδρυση του κράτους.
Τι έπεται?
Όμως καθώς πλησιάζει το καλοκαίρι του 2015 τα αποτελέσματα της οικονομικής ανάκαμψης αρχίζουν να γίνονται αισθητά από μεγαλύτερες μερίδες του πληθυσμού. Η ανεργία πλησιάζει σε μονοψήφια ποσοστά και η οικονομική ανάπτυξη επιστρέφει. Τα ποσοστά της κυβέρνησης έχουν ξανά ανοδική πορεία. Τι έπεται, λοιπόν, για το κίνημα ενάντια στα τέλη ύδρευσης;
Ο βουλευτής Πολ Μέρφυ εμπλέκεται στην εκστρατεία We Won’t Pay (Δεν Θα Πληρώσουμε), η οποία έχει ως προτεραιότητα την μη πληρωμή. Γύρω στα 1,2 εκατομμύρια από τα 2,1 εκατομμύρια νοικοκυριά έχουν εγγραφεί για το τέλος, με τους πρώτους λογαριασμούς να φτάνουν τον Απρίλιο σε όλη τη χώρα. Ο Mέρφυ πιστεύει πως περίπου το 30 με 45% των ανθρώπων θα αρνηθούν να πληρώσουν το τέλος, με αποτέλεσμα τα τέλη ύδρευσης να γίνουν «πρωταρχικό ζήτημα» στις επόμενες γενικές εκλογές, πιθανότατα τον Φεβρουάριο του 2016.
Στο μεταξύ το κύριο κινηματικό ρεύμα Right2Water, και συγκεκριμένα τα συνδικάτα του, επικεντρώνονται στη διεύρυνση του αγώνα. Διοργανώνουν μια διεθνή εκδήλωση την Πρωτομαγιά, με προσκεκλημένους ομιλητές από τον ΣΥΡΙΖΑ και το Podemos, για να ανακοινώσουν μια Πλατφόρμα για την Ανανέωση, την οποία ο Ντέιβιντ Γκίμπνευ περιγράφει ως «μια μίνιμουμ πλατφόρμα για μια προοδευτική κυβέρνηση στην Ιρλανδία» στους τομείς της στέγης, της εκπαίδευσης, της πολιτικής μεταρρύθμισης, της εργασίας και της φορολογίας. Στις 13 Ιουνίου αυτό θα επεκταθεί σε μια συμμετοχική συνδιάσκεψη για συζήτηση και ψήφιση αρχών.
Σε αυτή την τροχιά μια νίκη υπέρ της λιτότητας στις επερχόμενες γενικές εκλογές παραμένει πιθανή. Το Fine Gael και το Fianna Fáil, δύο ιστορικά δεξιά κόμματα της Ιρλανδίας, είναι τα προσφιλέστερα για την διαμόρφωσης της νέας κυβέρνησης, με το Sinn Féin να βρίσκεται σταθερά κάτω από το απαραίτητο ποσοστό για να ηγηθεί μιας κυβέρνησης και την ριζοσπαστική Αριστερά κατακερματισμένη και αντιπολιτευόμενη.
Όμως ο αγώνας ενάντια στα τέλη ύδρευσης δεν δείχνει να σταματάει. Υπήρξε μια διαδικασία στερήσεων για εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους στα νότια της Ιρλανδίας που πλέον αντιλαμβάνονται το καθεστώς – το πολιτικό του επίπεδο, την αποτυχημένη του Δημοκρατία και το οικονομικό του μοντέλο της ελεύθερης αγοράς – ως αθέμιτο.
Είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς ότι το καθεστώς θα αλλάξει γρήγορα αυτή την τάση. Όλο και περισσότερο, όπως έγραψε ένας Ιρλανδός πολιτικός επιστήμονας, «ηγούνται ενός κενού». Για όσο έχει έτσι η κατάσταση κι όσο η εργατική τάξη αυξάνει την μαχητικότητά της, οι ευκαιρίες για την Αριστερά θα είναι μεγαλύτερες από κάθε άλλη στιγμή στην πρόσφατη ιστορία.
Σημειώσεις:

1. http://www.irishexaminer.com/ireland/750000-are–now–living–in–poverty-265582.html

2. http://www.thejournal.ie/ireland–has–a–lot–of–low–paying–jobs-1696421-Oct2014/

3. http://www.ft.com/intl/cms/s/0/d27e950a-10bf-11e3-b291-00144feabdc0.html

4. http://www.tradingeconomics.com/ireland/unemployment–rate